روش پيچيده تدريس استاد در گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین سید محمد رضا احمدی بروجردی
حجتالاسلام والمسلمين سيد محمدرضا احمديبروجردي، نوه پسری حضرت آيتالله العظميبروجردي و داماد آيتالله سيد علي محققداماد است.
وي از زمان تحصيل دانشگاهي در رشته مکانيک سيالات دانشکده فني دانشگاه تهران، نزد آيتالله مجتهدي به تعليم دروس حوزوي مشغول شد و پس از طي دوره مقدمات دروس حوزوي به قم آمد. احمدي از شاگردان آيات عظام تبريزي، فاضل، سيد محمد روحاني، وحيد خراساني و محققداماد است. وي هنوز هم پاي درس آيتالله محققداماد حاضر ميشود و از مستشکلين کلاس است.
از چه سالي در درس خارج آيتالله محقق داماد شرکت کرديد؟
از سال 72 که بحث طهارت را آغاز کردند. من در درس فقه و اصول شرکت کردم.
روش تدريسي ايشان چگونه است؟
در خارج فقه، متن اصلي مورد بحث، متن عروه است. البته مباحثي که در عروه نيست را از تحريرالوسيله امام خميني ميگويند. استاد گاهي به مناسبت بحث، استشهاد به قول علما ميکنند. از معاصرين نظر مرحوم آقاي خويي، مرحوم امام و آقاي فاضل را مورد توجه قرار ميدهند و البته گاهي هم تمسک به قول پدرشان کردهاند؛ ولي اسمياز ايشان نميبرند. در خارج اصول هم بر مبناي کتاب کفايه آخوند خراساني کار ميکنند. سبک ايشان اينگونه است که خيلي دنبال نقل اقوال نيست و بيشتر به اصل حرف ميپردازد. البته به تناسب، گاهي که اشکال عمدهاي به نظر آخوند هست، نظر ديگران را مطرح و مساله را بررسي ميکنند. در بررسي اقوال بيشتر روي شيخ انصاري، ناييني و گاهي مرحوم آقاضياءعراقي، امام خميني و مرحوم آيتالله سيد محمد روحاني متمرکزند.
چه نکاتي را در روش استنباط فقهي ايشان مورد توجه ميبينيد؟
استاد اقوال متعدد را نقل نميکنند و سعي بر خلاصه بودن بحث دارد. البته اين هم از خصايص بزرگان قم است و مرحوم محقق داماد، مرحوم حائري و حتي مرحوم بروجردي هم اين رويه را دنبال ميکردند. ايشان ميگفت: «من از آخوند خراساني خيلي خوشم ميآيد، چون در کفايه خيلي گزيده و مختصر مطالب را بيان کرده است». آقاي محقق در شيوه استدلال روش نويي دارند و سعي ميکنند مباحث براي خودشان ملموس باشد. مثلا الان که خارج حج را ميگويند، خودشان چند سال پيش عمره رفتند. مواقيت را از نزديک ديدند. يا بحث توسعه مسعي را خودشان رفتند و بازديد کردند. حتي از بخشهاي زيرين که مشغول کار بودند، بازديد کردند و با شم مهندسي که دارند، فضا را تحليل کردند. اگرچه در مباحثات فقهي نظر خودشان را آزادانه ميگويند؛ ولي در عمل بيشتر احتياط ميکنند.
اين نگاه نو را چگونه با رواياتي که فاصله زماني طولاني با زمان ما دارند، جمع کردهاند؟
ايشان سعي ميکنند نگاهي ملموس به روايات داشته باشد، نه اينکه صرفا به متن توجه کنند و از واقعيت غافل شوند. يعني بيشتر به دنبال تعمق است و ارائه تصوير ملموس از حکم فقهي در زمان ما هستند.
شما چطور با نظرات مرحوم آيتالله سيدمحمد داماد آشنايي داريد؟
در کنار تقريراتي که از دروس مرحوم داماد هست، مثل آيتالله شاهرودي در بحث حج و آيتالله جوادي آملي که بحث طهارت را نوشتهاند، خود آقا دروس پدرشان را تقرير کردند و گاهي که به نوشتههاي ايشان مراجعه ميکنم، ميبينم خيلي خوب نوشته شده است.
پس چرا اين نوشتهها را منتشر نميکنند؟
روش بزرگان حوزه قم همينگونه بوده است. مثلا مرحوم آقاي بروجردي هم همينطور عمل ميکرد. يادم ميآيد مرحوم آيتالله فاضل که دايي بنده بود، ميگفت: از نجفيها خوشم ميآيد که به محض اينکه يک چيزي مينويسند چاپ ميکنند. ولي خب اخلاق قميها اينطوري نيست. تا جايي که من ديدم آقاي محقق کلا با مطرح شدن اصلا موافق نيستند. يعني حتي در مباحث اجتماعي هم همينطور هستند. مثلا رسم است که در اعياد مذهبي معمولا بزرگان در بيروني منزل يا در دفتر مينشينند و مردم براي تبريک عيد ميآيند. ولي آقاي محقق فقط عيد غدير مينشيند. حتي پس از مرحوم آيتالله سيد عباس خاتم يزدي، يزديها پيش آقا آمدند و درخواست کردند ساعت درسشان را تغيير بدهد تا بتوانند از درس استفاده کنند، ولي هرچه اصرار کردند آقا اين کار را نکرد.
گويا مشي ايشان در مسائل اجتماعي هم همينطور است؟
بله. ايشان خدمات فراواني به مردم ارائه دادند، ولي اصلا موافق با مطرح شدن نيستند. مثلا همين سيستم امتحانات حوزوي از طرحهاي ايشان بود که کار اجرايياش را هم خودشان با نيروي کم، پيش ميبرد. حتي بحث بيمه طلاب هم طرح ايشان بود که امروز شاهد نتايج آن هستيم.
به نظر شما چرا افراد زيادي در درس ايشان شرکت نميکنند؟
درس آقا پيچيدگيهاي خاص خودش را دارد. از طرفي ايشان مباحث را خلاصه مطرح ميکند و مثلا در اصول زياد به بررسي اقوال نميپردازد، در عين حال حجم مطالبي که در کلاس ارائه ميشود، خيلي زياد است. براي همين هم نوشتن درس واقعا مشکل است و اگر کسي تمرکز نداشته باشد مطلب از دستش ميرود. آنطور که نقل ميکنند، مرحوم داماد هم همينطور بودهاند. استاد هم در مسائل فکري بيشتر متأثر از ايشان هستند.
منبع :
روزنامه اعتماد ملی ( 22 اسفند ماه 1387)