عارف متأله ملا محمد کاشانی معروف به آخوند کاشی ، در سال 1249 هـ . ق به دنیا آمد . بزرگترین استادش علامه نامدار ، حکیم آقا محمد رضا قمشه ای بوده است . یکی دیگر از استادان وی ، محدث متبحر ، میرزا حسین نوری بود . مرحوم آخوند کاشانی دارای حالات معنوی و عرفانی بسیار عجیبی بوده و حکایات نقل شده از ایشان عموماً به حد تواتر رسیده است . وی معاصر و یا ر صمیمی حکیم جهانگیر خان قشقایی بوده و ارتباط قلبی خاصی با یکدیگر داشته و گویا هم بحث نیز بوده اند . بسیار ی از علما و مراجع بزرگ در زمره شاگردان مرحوم آخوند بوده و از خرمن علم و عرفان او توشه گرفته اند که از جمله آنها می توان به مرحوم حاج آقا رحیم ارباب ، آیت الله بروجردی ، آقا سید حسن قوچانی مشهور به آقا نجفی و شهید سید حسن مدرس اشاره کرد . وی سرانجام پس از 84 سال عمر با برکت همراه با سیر و سلوک الی الله در روز شنبه 20 شعبان 1333 هـ . ق دار فانی را وداع گفت و پیکر مطهرش در گورستان تخت پولاد اصفهان به خاک سپرده شد .
زندگي نامه تفصيلي حضرت آيت الله العظمي آخوند ملا محمد کاشانی ( ره )
این دانشمند بزرگوار از استادان به نام حوزه اصفهان بوده و به « آخوند کاشی » شهرت داشته است . حوزه یکصد ساله اصفهان بدون نام آخوند ملامحمد کاشانی مفهومی نداشته و کمتر عالمی در اصفهان بوده که از محضر وی استفاده نکرده است . می گویند آن مرحوم خیلی کج خلق و عصبی مزاج بوده است . این معنی از عکس او که در بعضی از کتاب ها دیده می شود ، با این وصف ، او عالمی ربانی و دانشمندی الهی ، حکیمی بزرگ و استادی برازنده بوده است .
با کمال تأسف شرح حالش در کتاب ها درست به قلم نیامده و چنان که بوده ، شناسانده نشده است . در این فرصت کم او را به اختصار از یکی دو منبع می شناسانیم . مرحوم سید مصلح الدین مهدوی اصفهانی در تذکرة القبور یا دانشمندان و رجال اصفهان می نویسد : « آخوند کاشی – حکیم بزرگوار و فیلسوف مع الاطلاق مرحوم آخوند ملامحمد کاشی از نوادر اعصار و در علم و عمل و زهد و تقوی و تدریس حکمت علمی و عملی یگانه روزگار بوده ، در کمتر زمانی از ازمنه برا ي او در بین علما و دانشمندان مثل و مانندی می توان یافت .
در اوایل در مدرسه جده کوچک و در اواخر در مدرسه صدر ساکن بوده . حالات عجیبه و حکایات عجیبه از او نقل شده و عموماً به حد تواتر رسیده ، مدت 84 سال تقریباً عمر نموده و در این مدت مجرد زیسته تا سرانجام در روز شنبه 20 شعبان المعظم سال 1333 وفات یافته در تخت فولاد در جنب « لسان الارض » مدفون گردید و پس از آن مرحوم حاج محمد ابراهیم ملک التجار برای او تکیه ای احداث نمود و عده ای کثیر از فضلا و دانشمندان و حکما و شعرا و ارادتمندان در آن حوالی مدفون شدند که بعد از این به نام عده ای از آنها اشاره خواهد شد . در ماده تاریخ وفاتش جابری انصاری می گوید :
طایری سر برون نمود و بگفت : زد محمد علم به قصر بهشت
عبارت لوح قبر آن بزرگوار چنین است : « فقیر الحق اضعف خلق الله آخوند ملا محمد کاشانی » . (1)مجرد زیستن آخوند کاشی و دوستش حکیم جهانگیر خان قشقایی اگر به علت نقص فنی بوده ایرادی وارد نیست ، ولی اگر با اختیار ازدواج نکرده اند ، کاری نه تنها در خور ستایش نمی باشد ، که قابل ایراد هم هست ، به خصوص از کسانی چون اینان از علمای دین و پیشوایان مسلمین .
« عزب بودن » و مجرد زیستن فرد مسلمان درست بر خلاف فرمان خداوند متعال است که می فرماید : « وانکحوا الایافی منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ، ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله ، و الله واسع علیم » (2) و منافی است با سفارش اکید رسول خدا ( ص ) که فرموده است : « النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منی » (3) و « توالدوا و تناسلوا فانی اباهی بکم یوم القیامه و لو بالسقط »(4).
عزب ماندن و ازدواج نکردن حکیم جهانگیرخان و حکیم کاشی تبعاتی هم داشته است ، زیرا در رجال اصفهان می نویسد : « آقا شیخ محمد حکیم خراسانی ( گنابادی ) از حکماء معروف و از بزرگان علم و حکمت و ساکن مدرسه صدر بود و در زمان حیات خویش مانند استادش آخوند کاشی زن اختیار نکرد و در نهایت زهد و ورع و استغناء زندگی می نمود . وفاتش ذی حجه 1355 است » (5)
این شیخ محمد حکیم خراسانی شاگر د جهانگیر خان هم بوده است ، بنابراین : نسب از دو سو دارد این با هنر ! البته ممکن است بزرگان نظر به آیه بعد از آیه شریفه سابق داشته ، و بر اساس آن عمل کرده اند که خدا می فرماید : « ولیستعفف الذین لایجدون نکاحاً » نمی یابند و دسترسی به ازدواج ندارند ، عفت نفس پیشه سازند تا خداوند از فضل خودش آنها را بی نیاز کند . در واقع آنها هم از گروهی بوده اند که تخصیص خورده است ، زیرا تا زمانی که آمادگی داشته اند زمینه ای فراهم نشده بود و همچنان با عفت نفس روزگار کج مدار را به سر آورده اند ! نه این که در مجرد زیستن و ازدواج نکردن مقصر بوده اند.
مهدی بامداد در « شرح حال رجال ایران » می نویسد : « آخوند ملا محمد کاشی از معارف علمای اصفهان در رشته حکمت و کلام و بسیار تند خو بوده است . می گویند که در نهایت زهد و ورع و استغناء طبع و بدون تأهل سالها در مدرسه صدر اصفهان زندگی می کرده است . نامبرده در شعبان 1333 قمری در اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد ».
آخوند ملا محمد کاشانی سالها در مدرسه صدر اصفهان اقامت داشته و به تدریس معقول اهتمام می ورزید . وی از شاگردان آقا محمدرضا قمشه ای و میرزا حسن نوری فرزند ملا علی نوری بوده است . مردی وارسته و از دنیا و ما فیها گسسته ، نه در عمر خود زن گرفت و نه در اندیشه خانه و خانواده بوده است . شیخ حسن خان جابری انصاری که از شاگردان اوست در تاریخ اصفهان می نویسد : « هر نیم شب ، نمازی چنان به سوز و گداز می خواند و بدنش به لرزه می افتاد که از بیرون حجره صدای حرکت استخوان هایش احساس می شد »
در تاریخ « حکما و عرفا » جمعاً 85 تن از شاگردان او را که حکما و فقها و علمای نامدار بوده اند می توان نام برد ، از جمله آیت الله العظمی بروجردی ، آیت الله حاج آقا رحیم ارباب اصفهانی ، میرزا حسن مدرس طباطبایی زواره ای ، شیخ محمد حکیم گنابادی خراسانی ، شیخ محمد رضا جرقویه ای ، شیخ مرتضی قمشه ای ، آقا ضیاء الدین عراقی ، میرزا علی آقا شیرازی ، شیخ محمود مفدی بیدآبادی ، شیخ مرتضی طالقانی ، حاج میرزا حسین نائینی و از بزرگان آنها آیت الله شهید سید حسن مدرس .
…………………………………………………………………………
1- تذکرة القبور یا دانشمندان و رجال اصفهان ، ص 6 .
2- آیه 32 سوره نور . یعنی : ازدواج کنید … و اگر تهی دست باشید خداوند از فضل خودش شما را بی نیاز می کند و بدانید که خدا قدرتی وسیع دارد و از راز کار شما آگاه است .
3- یعنی ازدواج سنت من است ، پس هر کس از سنت من سرپیچی کند از من نیست .
4- یعنی تولید مثل و نسل زیاد کنید که من روز قیامت به شما مباهات می کنم ، هر چند سقط جنین باشد .
5- رجال اصفهان یا تذکرة القبور ، ص 48 .