اسلام همواره مسلمانان را بسوی وحدت فراخوانده و چنگ زدن به دستاویز الهی را محور قرار داده تا مسلمانان به آن تمسک جویند و پیرامون آن جمع شوند. سریح ترین ایه در این مورد فرموده خدا در سوره آل عمران است که می فرماید: « وَ اعْتَصِمُوا بحَبْلِ اللّهِ جَمیعًا وَ لا تَفَرّقُوا و …) همگی به ریسمان محکم الهی چنگ زنید و پراکنده نشوید.
این آیه مسلمانان را از تقرفه و پراکندگی باز می دارد.
تفرقه شامل هر نوع جدائی و پراکندگی می شود، خواه به واسطه تعصب جاهلانه که از آن نهی شده و در روایت آمده است که :
لا عصبیة فی الاسلام ( تعصب در اسلام نیست)
و خواه به سبب روشهای گوناگون و فرقه های مختلف باشد ، چه تمام مذاهب اسلامی با این که متعدد و راههای گوناگون دارند از یک اصول یعنی قرآن و سنت پیغمبر (ص) سرچشمه می گیرند ( و بنابراین اختلاف روش نباید موجب جدایی و پراکندگی گردد.)
در مورد اجتهاد در احکام میدان وسیعی است که فرقه های متعدد را به وجود آورده است و علی رغم تعدد آنها و اختلاف در بسیاری از احکام و تعدد آراء در یک مسئله، همگی دارای یک مرز بوده و به یک چیز توجه دارند و آن ایمان به مصادر و مأخذ اولیه و مقدس بودن قرآن و سنت پیامبر است.
پیشوایان مذاهب اسلامی جملگی بر آنند که :
حدیث آنگاه که صحیح باشد جزو مذهب آنان است
و از اینجاست که میان شافعی ، حنفی ، مالکی ، حنبلی ، سنی و شیعی اتفاق و همبستگی است بطوری که هیچگاه میان صاحبان این مذاهب اختلافی دیده نشده است مگر این که به طرق اجتهاد خاص خود بنگرند و تحت تأثیر و تمایلات خود قرار گیرند ، و در برابر آراء و نظریات خود به خضوع درآیند . در اینجاست که رخنه هایی پیدا می شود و دشمنان استعمارگر ، در آن نفوذ می کنند و این شکاف را گسترش می دهند تا وحدت مسلمانان را از بین ببرند و عداوت و دشمنی را جایگزین آن سازند.
و بدین ترتیب میان مسلمانان تعصب فرقه ای پدید می آید و نتیجه آن اثار تلخ و زننده ای است که تاریخ آن را در خود ثبت کرده همچون جنگها، برادرکشی ها و مشاجره ها و کشمکشها میان مذاهب و دین همواره آنان را ندا می دهد به کلمه خدا توجه کنید « وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُكُمْ وَ اصْبرُوا إِنّ اللّهَ مَعَ الصّابِرینَ » با یکدیگر نزاع نکنید تا پراکنده نگردید، و مجد و عظمت خد را به باد ندهید . اگر با هم اختلاف نظر پیدا می کنید شکیبا باشید و یکدیگر را تحمل کنید که خداوند با شکیبایان است.
آیا برای پایان دادن به تعصب بین شیعه و سنی چه روشی اتخاذ کرده اید و برنامه شما دراین میدان چیست؟
به یاری خداوند تصمیم گرفته ایم که فقه اسلامی را در دانشکده حقوق اسلامی به تمام مذاهب فقهی – که اصول آنها معروف و روششان اشکار است تدریس نمائیم.
و بدون شک مذهب شیعه امامی و زیدی در میان آنان خواهد بود.
و اکنون وزارت اوقاف مصر به روح تقریب روی آورده و کتاب مختصر نافع کتاب فقهی شیعه را چاپ و میان مسلمانان مجانی منتشر کرده است . همچنین جمعیت تقریب که از چندین سال قبل در مصر تأسیس شده و من از آغاز در تأسیس و رسالت آن شکست داشته ام به چاپ کتاب مجمع البیان بنا به درخواست فقید شیخ عبدالمجید سلیم رئیس پیشین الازهر مبادرت ورزیده و من مقدمه آن را نوشته ام و این کتاب متعلق به یکی از پیشوایان شیعه یعنی ابوالفضل ابن حسن طبرسی از علمای بزرگ امامیه است.
و اینک من بار دیگر به نام خدا و بنام کتاب خدا و بنام وحدت اسلامی و بنام چنگ زدن به ریسمان محکم الهی علمای شیعه و سنی را به تقارب و همبستگی دعوت می کنم ، مسلماً گرامی ترین آنان نزد خدا کسی است که زودتر به هدف مقدس سبقت گیرد. رخنه هایی را که در گذشته میان مسلمین پیدا شده ببندد و مجد و شعار ما را که عبارت از وحدت اسلامی است به ما باز گرداند.
…………………………………………………….
پشوایان تقریب(آیت الله بروجردی و شیخ محمود شلتوت)(مجموعه مقالات)،ص162.