مسأله 1469- موقعی كه مأموم نیت می‌كند باید امام را معین نماید، ولی دانستن اسم او لازم نیست، مثلاً اگر نیت كند اقتدا می‌كنم به امام حاضر، نمازش صحیح است.
مسأله 1470- مأموم باید غیر از حمد و سور، همه چیز نماز را خودش بخواند، ولی اگر ركعت اوّل یا دوم او ركعت سوم یا چهارم امام باشد، باید حمد و سوره را بخواند.
مسأله 1471- اگر مأموم در ركعت اوّل و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سورۀ امام را بشنود، اگرچه كلمات را تشخیص ندهد، باید حمد و سوره را نخواند، و اگر صدای امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند، ولی باید آهسته بخواند، و چنانچه سهواً بلند بخواند اشكال ندارد.
مسأله 1472- اگر مأموم بعضی از كلمات حمد و سورۀ امام را بشنود، احتیاط واجب آن است كه حمد و سوره نخواند.
مسأله 1473- اگر مأموم سهواً حمد و سوره بخواند، یا خیال كند صدائی را كه می‌شنود صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صدای امام بوده، نمازش صحیح است.
مسأله 1474- اگر شك كند كه صدای امام را می‌شنود یا نه، یا صدائی بشنود و نداند صدای امام است یا صدای كس دیگر، می‌تواند حمد و سوره بخواند.
مسأله 1475- احتیاط واجب آن است كه مأموم در ركعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر حمد و سوره نخواند، و مستحب است به جای آن ذكر بگوید.
مسأله 1476- مأموم نباید تكبیرة الاحرام را پیش از امام بگوید، بلكه احتیاط واجب آن است كه تا تكبیر امام تمام نشده تكبیر نگوید.
مسأله 1477- اگر مأموم سلام امام را بشنود، یا بداند چه وقت سلام می‌گوید، احتیاط واجب آن است كه پیش از امام سلام نگوید، و چنانچه عمداً پیش از امام سلام دهد، نمازش اشكال دارد، ولی اگر سهواً پیش از امام سلام دهد، نمازش صحیح است و لازم نیست دوباره با امام سلام دهد.
مسأله 1478- اگر مأموم غیر از تكبیرة الاحرام و سلام، چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشكال ندارد، ولی اگر آن‌ها را بشنود، یا بداند امام چه وقت می‌گوید، احتیاط مستحب آن است كه پیش از امام نگوید.
مسأله 1479- مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می‌شود، كارهای دیگر آن مانند ركوع و سجود را با امام، یا كمی بعد از امام به جا آورد، و اگر عمداً پیش از امام، یا مدّنی بعد از امام انجام دهد معصیت كرده، و احتیاط واجب آن است كه نماز را تمام كند و دوباره بخواند.
مسأله 1480- اگر سهواً پیش از امام سر از ركوع بردارد، چنانچه امام در ركوع باشد باید به ركوع برگردد و با امام سر بردارد، و در این صورت زیاد شدن ركوع ـ كه ركن است ـ نماز را باطل نمی‌كند، ولی اگر به ركوع برگردد و پیش از آن كه به ركوع برسد امام سر بردارد، نمازش باطل است.
مسأله 1481- اگر اشتباهاً سر بردارد و ببیند امام در سجده است، باید به سجده برگردد، و چنانچه در هر دو سجده این اتّفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده ـ كه ركن است ـ نماز باطل نمی‌شود.
مسأله 1482- كسی كه اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته، هرگاه به سجده برگردد و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است، ولی اگر در هر دو سجده این اتّفاق بیفتد، نماز باطل است.
مسأله 1483- اگر اشتباهاً سر از ركوع یا سجده بردارد، و سهواً یا به خیال این كه به امام نمی‌رسد به ركوع یا سجده نرود، نمازش صحیح است.
مسأله 1484- اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است، چنانچه به خیال این كه سجدۀ اوّل امام است، به قصد این كه با امام سجده كند، به سجده رود و بفهمد سجدۀ دوم امام بوده، سجده دوم او حساب می‌شود؛ و اگر به خیال این كه سجدۀ دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجدۀ اوّل امام بوده، باید سجده را به قصد همراهی با امام تمام کند، و دوباره با امام به سجده رود، و در هر دو صورت احتیاط واجب آن است كه نماز را به جماعت تمام كند و دوباره بخواند.
مسأله 1485- اگر سهواً پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام می‌رسد، چنانچه سر بردارد و با امام به ركوع رود، نمازش صحیح است؛ و اگر عمداً برنگردد، احتیاط واجب آن است كه نماز را به جماعت تمام كند و دوباره بخواند.
مسأله 1486- اگر سهواً پیش از امام به ركوع رود و طوری باشد كه اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمی‌رسد، در صورتی كه صبر كند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است؛ و اگر به قصد این كه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به ركوع رود، احتیاط واجب آن است كه نماز را تمام كند و دوباره به جا آورد.
مسأله 1487- اگر سهواً پیش از امام به سجده رود، در صورتی كه صبر كند تا امام به او برسد، نمازش صحیح است، و اگر به قصد این كه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به سجده رود، احتیاط واجب آن است كه نماز را تمام كند و دوباره به جا آورد.
مسأله 1488- اگر امام در ركعتی كه قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، یا در ركعتی كه تشهد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهّد شود، مأموم نباید قنوت و تشهّد را بخواند؛ ولی نمی‌تواند پیش از امام به ركوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد، بلكه باید صبر كند تا قنوت یا تشهّد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند.
چیزهایی كه در نماز جماعت مستحب است
مسأله 1489- اگر مأموم یك مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، و اگر یك زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد كه جای سجدهاش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یك مرد و یك زن، یا یك مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زن‌ها پشت مردها بایستند.
مسأله 1490- اگر امام و مأموم هر دو زن باشند، بهتر است بهتر كه ردیف یكدیگر بایستند و امام جلوتر از دیگران نایستد.
مسأله 1491- مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و كمال و تقوی در صف اوّل بایستند.
مسأله 1492- مستحب است صفهای جماعت منظم باشد، و بین كسانی كه در یك صف ایستاده‌اند فاصله نباشد، و شانۀ آنان ردیف یكدیگر باشد.
مسأله 1493- مستحب است بعد از گفتن «قَد قامَتِ الصَّلوة» مأمومین برخیزند.
مسأله 1494- مستحب است امام جماعت حال مأمومی را كه از دیگران ضعیفتر است رعایت كند، و قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همۀ كسانی كه به او اقتدا كرده‌اند مایلند.
مسأله 1495- مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهائی كه بلند می‌خواند صدای خود را به قدری بلند كند كه دیگران بشنوند، ولی باید بیش از اندازه صدا را بلند نكند.
مسأله 1496- اگر امام در ركوع بفهمد كسی تازه رسیده و می‌خواهد اقتدا كند، مستحب است ركوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگرچه بفهمد كس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است.
چیزهایی كه در نماز جماعت مكروه است
مسأله 1497- اگر در صفهای جماعت جا باشد، مكروه است انسان تنها بایستد.
مسأله 1498- مكروه است مأموم ذكرهای نماز را طوری بگوید كه امام بشنود.
مسأله 1499- مسافری كه نماز ظهر و عصر و عشا را دو ركعت می‌خواند مكروه است در این نمازها به كسی كه مسافر نیست اقتدا كند؛ و كسی كه مسافر نیست مكروه است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.