مسافر باید نماز ظهر و عصر و عشا را با هشت شرط شكسته به جا آورد، یعنی دو ركعت بخواند:
شرط اوّل: آن كه سفر او كمتر از هشت فرسخ شرعینباشد، و فرسخ شرعی تقریباً پنج كیلومتر و نیم است.
مسأله 1281- كسی كه رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است، اگر در یك شب و یك روز برود و برگردد ، مثلاً اگر روز برود همان روز یا شب آن برگردد، چنانچه رفتن او كمتر از چهار فرسخ نباشد، باید نماز را شكسته بخواند؛ بنابراین اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد، باید نماز را تمام ـ یعنی چهار ركعتی ـ بخواند.
مسأله 1282- اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد، ولی روزی كه می‌رود همان روز یا شب آن برنگردد ـ مثلاً امروز برود و فردا برگردد ـ به اندازه‌ای كه ممكن است باید احتیاط را مراعات كند ، یعنی نماز را هم تمام و هم شكسته بخواند و روزه بگیرد و قضای آن را هم به جا آورد.
مسأله 1283- اگر سفر مختصری از هشت فرسخ كمتر باشد، یا انسان نداند كه سفر او هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شكسته بخواند، و چنانچه شك كند كه سفر او هشت فرسخ است یا نه، در صورتی كه تحقیق كردن برایش مشقّت دارد، باید نمازش را تمام بخواند و اگر مشقّت ندارد، بنابر احتیاط واجب باید تحقیق كند كه اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم معروف باشد كه سفر او هشت فرسخ است، نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1284- اگر یك عادل خبر دهد كه سفر انسان هشت فرسخ است، بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند و روزه بگیرد و قضای آن را هم به جا آورد.
مسأله 1285- كسی كه یقین دارد سفر او هشت فرسخ است، اگر نماز را شكسته بخواند و بعد بفهمد كه هشت فرسخ نبوده، باید آن را چهار ركعتی به جا آورد، و اگر وقت گذشته قضا نماید.
مسأله 1286- كسی كه یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست، یا شك دارد كه هشت فرسخ هست یا نه، چنانچه در بین راه بفهمد كه سفر او هشت فرسخ بوده، اگرچه كمی‌از راه باقی باشد، باید نماز را شكسته بخواند، و اگر تمام خوانده دوباره شكسته به جا آورد.
مسأله 1287- اگر بین دو محلی كه فاصلۀ آن‌ها كمتر از چهار فرسخ است، چند مرتبه رفت و آمد كند، اگرچه روی هم رفته هشت فرسخ شود، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1288- اگر محلی دو راه داشته باشد، یك راه آن كمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه انسان از راهی كه هشت فرسخ است به آن جا برود، باید نماز را شكسته بخواند، و اگر از راهی كه هشت فرسخ نیست برود باید تمام بخواند.
مسأله 1289- اگر شهر دیوار دارد، باید ابتدای هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب كند، و اگر دیوار ندارد، باید از خانه‌های آخر شهر حساب نماید.
شرط دوم:آن كه از اوّل مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگر به جایی كه كمتر از هشت فرسخ است مسافرت كند، و بعد از رسیدن به آن جا قصد كند جائی برود كه با مقداری كه آمده هشت فرسخ شود، چون از اوّل قصد هشت فرسخ را نداشته، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر بخواهد از آن جا هشت فرسخ برود، یا چهار فرسخ برود و همان روز یا شبآن، به وطنش یا به جائی كه میخواهد ده روز بماند برگردد، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1290- كسی كه نمی‌داند سفرش چند فرسخ است ـ مثلاً برای پیدا كردن گمشده‌ای مسافرت می‌كند و نمی‌داند كه چه مقدار باید برود تا آن را پیدا كند ـ باید نماز را تمام بخواند، ولی در برگشتن، چنانچه تا وطنش یا جائی كه میخواهد ده روز در آن جا بماند، هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شكسته بخواند؛ و نیز اگر در بین رفتن قصد كند كه چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد، چنانچه رفتن و برگشتن هشت فرسخ شود، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1291- مسافر در صورتی باید نماز را شكسته بخواند كه تصمیم داشته باشد هشت فرسخ برود، پس كسی كه از شهر بیرون می‌رود و مثلاً قصدش این است كه اگر رفیق پیدا كند، سفر هشت فرسخی برود، چنانچه اطمینان دارد كه رفیق پیدا می‌كند، باید نماز را شكسته بخواند، و اگر اطمینان ندارد باید تمام بخواند.
مسأله 1292- كسی كه قصد هشت فرسخ دارد، اگرچه در هر روز مقدار كمی راه برود، وقتی به جائی برسد كه دیوار شهر را نبیند و اذان آن را نشود، باید نماز را شكسته بخواند؛ ولی اگر در هر روز مقدار خیلی كمی راه برود كه نگویند مسافر است، باید نمازش را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1293- كسی كه در سفر به اختیار دیگری است، مانند نوكری كه با آقای خود مسافرت می‌كند، چنانچه بداند سفر او هشت فرسخ است، باید نماز را شكسته بخواند، واگر نداند بنابراحتیاط واجب باید از او بپرسد، كه اگر سفر او هشت فرسخ باشد، نماز را شكسته به جا آورد.
مسأله 1294- كسی كه در سفر به اختیار دیگری است، اگر بداند یا گمان داشته باشد كه پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1295- كسی كه در سفر به اختیار دیگری است، اگر شك دارد كه پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شود یا نه، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر شك او از این جهت است كه احتمال می‌دهد مانعی برای سفر او پیش آید، چنانچه احتمال او در نظر مردم به جا نباشد، باید نمازش را شكسته بخواند.
شرط سوم: آن كه در بین راه از قصد خود برنگردد، پس اگر پیش از رسیدن به چهار فرسخ از قصد خود برگردد یا مردد شود، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1296- اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود، چنانچه تصمیم داشته باشد كه همان جا بماند، یا بعد از ده روز برگردد، یا در برگشتن و ماندن مردد باشد، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1297- اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود و تصمیم داشته باشد كه همان روز یا شب آن برگردد، باید نماز را شكسته بخواند، و اگر همان روز یا همان شب برنگردد و بخواهد كمتر از ده روز در آن جا بماند، به اندازۀ ممکن احتیاط را مراعات کند و نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند.
مسأله 1298- اگر برای رفتن به محلی حركت كند، و بعد از رفتن مقداری از راه بخواهد جای دیگری برود، چنانچه از محل اوّلی كه حركت كرده تا جائی كه میخواهد برود، هشت فرسخ باشد، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1299- اگر پیش از آن كه به هشت فرسخ برسد ، مردد شود كه بقّیه راه را برود یا نه، و در موقعی كه مردد است راه نرود و بعد تصمیم بگیرد كه بقیه راه را برود، باید تا آخر مسافرت نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1300- اگر پیش از آن كه به هشت فرسخ برسد، مردد شود كه بقّیۀ راه را برود یا نه، و در موقعی كه مردد است مقداری راه برود و بعد تصمیم بگیرد كه هشت فرسخ دیگر برود، یا چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد، تا آخر مسافرت باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1301- اگر پیش از آن كه به هشت فرسخ برسد، مردد شود كه بقّیۀ راه را برود یا نه، و در موقعی كه مردد است مقداری راه برود و بعد تصمیم بگیرد كه بقّیۀ راه را برود، چنانچه باقیماندۀ سفر او كمتر از هشت فرسخ باشد و نخواهد همان روز یا شب آن برگردد، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر راهی كه پیش از مردد شدن و راهی كه بعد از آن می‌رود، روی هم هشت فرسخ باشد، بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
شرط چهارم:آن كه نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جائی بماند، پس كسی كه میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1302- كسی كه نمی‌داند پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش می‌گذرد یا نه، یا ده روز در محلی می‌ماند یا نه، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1303- كسی كه میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، و نیز كسی كه مردد است كه از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر باقیماندۀ راه هشت فرسخ باشد، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و همان روز یا شب آن برگردد، باید نماز را شكسته بخواند.
شرط پنجم:آن كه برای كار حرام سفر نكند، و اگر برای كار حرامی ـ مانند دزدی ـ سفر كند، باید نماز را تمام بخواند، و همچنین است اگر خودِ سفر حرام باشد، مثل آن كه سفر برای او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازۀ شوهر، و فرزند با نهی پدر و مادر سفری بروند كه بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شكسته بخوانند.
مسأله 1304- سفری كه اسباب اذیت پدر و مادر باشد حرام است، و انسان باید در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه هم بگیرد.
مسأله 1305- كسی كه سفر او حرام نیست و برای كارِ حرام هم سفر نمی‌كند، اگرچه در سفر معصیتی انجام دهد ـ مثلاً غیبت كند یا شراب بخورد ـ باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1306- اگر مخصوصاً برای آن كه كار واجبی را ترك كند مسافرت نماید، نمازش تمام است، پس كسی كه بدهكار است، اگر بتواند بدهی خود را بدهد و طلب كار هم مطالبه كند، چنانچه در سفر نتواند بدهی خود را بدهد و مخصوصاً برای فرار از دادن قرض مسافرت نماید، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر مخصوصاً برای ترك واجب مسافرت نكند، باید نماز را شكسته بخواند، و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1307- اگر سفر او سفرِ حرام نباشد، ولی حیوان سواری یا مركب دیگری كه سوار است غصبی باشد، یا در زمین غصبی مسافرت كند، بنابر احتیاط واجب باید نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1308- كسی كه با ظالم مسافرت می‌كند، اگر ناچار نباشد و مسافرت او كمك به ظالم باشد، باید نماز را تمام بخواند، و اگر ناچار باشد یا مثلاً برای نجات دادن مظلومی با او مسافرت كند، نمازش شكسته است.
مسأله 1309- اگر به قصد تفریح و گردش مسافرت كند، حرام نیست و باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1310- اگر برای لهو و خوش گذرانی به شكار رود، نمازش تمام است، و چنانچه برای تهیۀ معاش به شكار رود، نمازش شكسته است، و اگر برای كسب و زیاد كردن مال برود، احتیاط واجبآن است كه نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند، ولی باید روزه نگیرد.
مسأله 1311- كسی كه برای معصیت سفر كرده، موقعی كه از سفر بر می‌گردد، اگر توبه كرده باید نماز را [در حال بازگشت] شكسته بخواند؛ و اگر توبه نكرده باید نماز را تمام بخواند، و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله1312- كسی كه سفر او سفر معصیت است، اگر در بین راه از قصد معصیت برگردد، چنانچه باقیماندۀ راه هشت فرسخ باشد، یا چهار فرسخ باشد و بخواهد برود و همان روز یا شب آن برگردد، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله1313- كسی كه برای معصیت سفر نكرده، اگر در بین راه قصد كند كه بقّیۀ راه را برای معصیت برود، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی نمازهائی را كه شكسته خوانده صحیح است.
شرط ششم:آن كه از صحرانشین‌هائی نباشد كه در بیابانها گردش می‌كنند و هرجا كه آب و خوراك برای خود و حشمشان پیدا كنند می‌مانند، و بعد از چندی به جای دیگر می‌روند، و صحرانشینها در این مسافرتها باید نماز را تمام بخوانند.
مسأله1314- اگر یكی از صحرانشینها برای پیدا كردن منزل و چراگاه حیواناتشان سفر كند، چنانچه سفر او هشت فرسخ باشد، احتیاط واجب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله1315- اگر صحرانشین برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت كند، باید نماز را شكسته بخواند.
شرط هفتم:آن كه شغل او مسافرت نباشد، بنابراین شتردار و راننده و چوبدار و كشتیبان و مانند اینها اگرچه برای بردن اثاثیه منزل خود مسافرت كنند، در غیر سفر اوّل باید نماز را تمام بخوانند، ولی در سفر اوّل اگرچه طول بكشد نمازشان شكسته است.
مسأله 1316- كسی كه شغلش مسافرت است، اگر برای كار دیگری ـ مثلاً برای زیارت یا حج ـ مسافرت كند، باید نماز را شكسته بخواند؛ ولی اگر مثلاً شوفر اتومبیل خود را برای زیارت كرایه بدهد و در ضمن خودش هم زیارت كند، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1317- حملهدار ـ یعنی كسی كه برای رساندن حاجیها به مكه مسافرت می‌كند ـ چنانچه شغلش مسافرت باشد، باید نماز را تمام بخواند، و اگر شغلش مسافرت نباشد باید شكسته بخواند.
مسأله 1318- كسی كه شغل او حملهداری است و حاجیها را از راه دور به مكه می‌برد، چنانچه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1319- كسی كه در مقداری از سال شغلش مسافرت است ـ مثل شوفری كه فقط در تابستان یا زمستان اتومبیل خود را كرایه می‌دهد ـ باید در سفر نماز را تمام بخواند، و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1320- راننده و دوره گردی كه در دو سه فرسخی شهر رفت و آمد می‌كند، چنانچه اتفاقاً سفر هشت فرسخی برود، باید نماز را شكسته بخواند؛ ولی اگر مردم بگویند شغل او مسافرت است، در صورتی كه سفر هشت فرسخی برود، بنابراحتیاط واجبباید نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1321- كسی كه شغلش مسافرت است، اگر ده روز یا بیشتر در وطن خود بماند ـ چه از اوّل قصد ماندن ده روز را داشته باشد، چه بدون قصد بماند ـ باید در سفر اوّلی كه بعد از ده روز می‌رود، نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1322- كسی كه شغلش مسافرت است، اگر در غیر وطن خود ده روز بماند، چنانچه از اوّل قصد ماندن ده روز را داشته، در سفر اولی كه بعد از ده روز می‌رود، باید نماز را شكسته بخواند؛ و اگر از اوّل قصد ماندن ده روز را نداشته، باید در سفر اوّل تمام بخواند، و احتیاط مستحب آن است كه هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1323- كسی كه شغلش مسافرت است، اگر شك كند كه در وطن خود یا جای دیگر ده روز مانده یا نه، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1324- كسی كه در شهرها سیاحت می‌كند و برای خود وطنی اختیار نكرده، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1325- كسی كه شغلش مسافرت نیست، اگر مثلاً در شهری یا در دهی جنسی دارد كه برای حمل آن مسافرتهای پی در پی می‌كند، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1326- كسی كه از وطنش صرف نظر كرده و میخواهد وطن دیگری برای خود اختیار كند، اگر شغلش مسافرت نباشد، باید در مسافرت نماز را شكسته بخواند.
شرط هشتم: آن كه به حدّ ترخّص برسد، یعنی از وطنش یا جائی كه قصد كرده ده روز در آن جا بماند، به قدری دور شود كه دیوار شهر را نبیند و صدای اذان آن را نشنود ولی باید در هوا غبار، یا چیز دیگری نباشد كه از دیدن دیوار و شنیدن اذان جلوگیری كند و لازم نیست، به قدری دور شود كه مناره‌ها و گنبدها را نبیند یا دیوارها هیچ پیدا نباشد، بلكه همین قدر كه دیوار كاملاً معلوم نباشد، كافی است.
مسأله 1327- كسی كه به سفر می‌رود، اگر به جائی برسد كه اذان را نشنود ولی دیوار شهر را ببیند، یا دیوارها را نبیند ولی صدای اذان را بشنود، چنانچه بخواهد در آن جا نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب باید هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1328- مسافری كه به وطنش برمی‌گردد، وقتی دیوار وطن خود را ببیند و صدای اذان آن را بشنود، باید نماز را تمام بخواند ؛ و نیز مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند، وقتی دیوار آن جا را ببیند و صدای اذانش را بشنود، باید نماز را تمام بخواند، و احتیاط مستحب آن است كه نمازشان را تأخیر بیندازند تا به منزل برسند، یا نماز را هم شكسته و هم تمام بخوانند.
مسأله 1329- هرگاه شهر در بلندی باشد كه از دور دیده شود، یا به قدری گود باشد كه اگر انسان كمی دور شود دیوار آن را نبیند، كسی كه از آن شهر مسافرت می‌كند، وقتی به اندازه‌ای دور شود كه اگر آن شهر در زمین هموار بود، دیوارش از آن جا دیده نمی‌شد، باید نماز را شكسته بخواند، و نیز اگر پستی و بلندی خانه‌ها بیشتر از معمول باشد، باید ملاحظۀ معمول را بنماید.
مسأله 1330- اگر از محلی مسافرت كند كه خانه و دیوار ندارد، وقتی به جائی برسد كه اگر آن محل دیوار داشت از آن جا دیده نمی‌شد، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1331- اگر به قدری دور شود كه نداند صدائی را كه می‌شنود صدای اذان است یا صدای دیگر، باید نماز را شكسته بخواند؛ ولی اگر بفهمد اذان می‌گویند و كلمات آن را تشخیص ندهد، باید تمام بخواند.
مسأله 1332- اگر به قدری دور شود كه اذان خانه‌ها را نشنود، ولی اذان شهر را كه معمولاً در جای بلند می‌گویند بشنود، نباید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1333- اگر به جائی برسد كه اذان شهر را كه معمولاً در جای بلند می‌گویند نشنود، ولی اذانی را كه در جای خیلی بلند می‌گویند بشنود، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1334- اگر چشم یا گوش او یا صدای اذان غیر معمولی باشد، در محلی باید نماز را شكسته بخواند كه چشم متوسط دیوار خانه‌ها را نبیند و گوش متوسط صدای اذان معمولی را نشنود.
مسأله 1335- اگر موقعی كه سفر می‌رود شك كند كه به حدّ ترخص ـ یعنی جائی كه اذان را نشنود و دیوار را نبیند ـ رسیده یا نه، باید نماز را تمام بخواند؛ و در موقع برگشتن اگر شك كند كه به حدّ ترخص رسیده یا نه، باید شكسته بخواند.
مسأله 1336- مسافری كه در سفر از وطن خود عبور می‌كند، وقتی به جائی برسد كه دیوار وطن خود را ببیند و صدای اذان آن را بشنود، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1337- مسافری كه در بین مسافرت به وطنش رسیده، تا وقتی در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر بخواهد از آن جا هشت فرسخ برود، یا چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن برگردد، وقتی به جائی برسد كه دیوار وطن را نبیند و صدای اذان آن را نشنود، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1338- محلی را كه انسان برای اقامت خود اختیار كرده وطن او است، چه در آن جا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار كرده باشد.
مسأله 1339- اگر قصد دارد در محلی كه وطن اصلیش نیست مدتی بماند و بعد به جای دیگر رود ، آن جا وطن او حساب نمی‌شود.
مسأله 1340- جائی را كه انسان محل زندگی خود قرار داده، و مثل كسی كه آن جا وطن او است در آن جا زندگی می‌كند كه اگر مسافرتی برای او پیش آید، دوباره به همان جا بر می‌گردد، اگرچه قصد نداشته باشد كه همیشه در آن جا بماند، وطن او حساب می‌شود.
مسأله 1341- كسی كه در دو محل زندگی می‌كند ـ مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر می‌ماند ـ هر دو وطن او است؛ و نیز اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار كرده باشد، همۀ آن‌ها وطن او حساب می‌شود.
مسأله 1342- كسی كه در محلی ملك دارد، اگر موقعی كه آن ملك را دارد شش ماه در آن جا بماند، تا وقتی که آن ملك مال او است، هر وقت در مسافرت به آن جا برسد باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1343- اگر به جائی برسد كه وطن او بوده و از آن جا صرف نظر كرده، نباید نماز را تمام بخواند، اگرچه وطن دیگری هم برای خود اختیار نكرده باشد.
مسأله1344- مسافری كه قصد دارد ده روز پشت سر هم در محلی بماند، یا می‌داند كه بدون اختیار ده روز در محلی می‌ماند، در آن محل باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1345- مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند، لازم نیست قصد ماندن شب اوّل یا شب یازدهم را داشته باشد، و همین كه قصد كند از اوّل آفتاب روز اوّل تا غروب روز دهم بماند، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر مثلاً قصدش این باشد كه از ظهر روز اوّل تا ظهر روز یازدهم بماند، احتیاط واجب آن است كه نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.
مسأله 1346- مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند، در صورتی باید نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در یك جا بماند، پس اگر بخواهد مثلاً ده روز در نجف و كوفه یا در تهران و شمیران بماند، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1347- مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند، اگر از اوّل قصد داشته باشد كه در بین ده روز به اطراف آن جا برود، چنانچه جائی كه میخواهد برود به قدری دور باشد كه از آن جا صدای اذان محل را نشنود و دیوار آن را نبیند، اگرچه بخواهد همان روزی كه می‌رود برگردد، باید در تمام ده روز نماز را شكسته بخواند، و اگر به این مقدار دور نباشد، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1348- مسافری كه تصمیم ندارد ده روز در محلی بماند، مثلاً قصدش این است كه اگر رفیقش بیاید، یا منزل خوبی پیدا كند ده روز بماند، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1349- كسی كه تصمیم دارد ده روز در محلی بماند، اگرچه احتمال دهد كه برای ماندن او مانعی برسد، باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1350- اگر مسافر بداند كه مثلاً ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده و قصد كند كه تا آخر ماه در جائی بماند، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر نداند تا آخر ماه چقدر مانده و قصد كند كه تا آخر ماه بماند، باید نماز را شكسته بخواند، اگرچه از موقعی كه قصد كرده تا آخر ماه ده روز یا بیشتر باشد.
مسأله 1351- اگر مسافر قصد كند كه ده روز در محلی بماند، چنانچه پیش از خواندن یك نماز چهار ركعتی از ماندن منصرف شود، یا مردد شود كه در آن جا بماند یا به جای دیگر برود، باید نماز را شكسته بخواند؛ و اگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی از ماندن منصرف شود یا مردد شود، تا وقتی در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1352- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر روزه بگیرد و بعد از ظهر از ماندن در آن جا منصرف شود، چنانچه یك نماز چهار ركعتی خوانده باشد، روزهاش صحیح است، و تا وقتی كه در آن جا هست باید نمازهای خود را تمام بخواند، و اگر یك نماز چهار ركعتی نخوانده باشد، روزۀ آن روزش صحیح است، اما نمازهای خود را باید شكسته بخواند و روزهای بعد هم نمی‌تواند روزه بگیرد.
مسأله 1353- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر از ماندن منصرف شود و شك كند كه پیش از آن كه از قصد ماندن برگردد، یك نماز چهار ركعتی خوانده یا نه، باید نمازهای خود را شكسته بخواند.
مسأله 1354- اگر مسافر به نیت این كه نماز را شكسته بخواند، مشغول نماز شود و در بین نماز تصمیم بگیرد كه ده روز یا بیشتر بماند، باید نماز را چهار ركعتی تمام نماید.
مسأله 1355- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر در بین نماز چهار ركعتی از قصد خود برگردد، چنانچه مشغول ركعت سوم نشده، باید نماز را دو ركعتی تمام كند و بقّیۀ نمازهای خود را هم شكسته بخواند، و اگر مشغول ركعت سوم شده و به ركوع نرفته نمازش باطل است، و تا وقتی در آن جا هست، باید نماز را شكسته بخواند، و اگر به ركوع ركعت سوم رفته، بنابر احتیاط واجب باید نماز را چهار ركعتی تمام کند و دوباره شكسته بخواند و تا در آن جا هست، نمازهایش را هم تمام و هم شكسته به جا آورد.
مسأله 1356- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر بیشتر از ده روز در آن جا بماند، تا وقتی كه مسافرت نكرده باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد ماندن ده روز كند.
مسأله 1357- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، باید روزۀ واجب را بگیرد، و می‌تواند روزۀ مستحبی را هم به جا آورد، و نماز جمعه و نافلۀ ظهر و عصر و عشا را هم بخواند.
مسأله 1358- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بخواهد به جائی كه كمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد و دوباره در جای اوّل خود ده روز بماند، از وقتی كه می‌رود تا بر می‌گردد و بعد از برگشتن، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر نخواهد بعد از برگشتن ده روز بماند، در موقع رفتن به جائی كه كمتر از چهار فرسخ است و در مدّتی كه آن جا می‌ماند، بنابراحتیاط واجب باید هم شكسته و هم تمام بخواند، و در موقع برگشتن و بعد از آن كه برگشت باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1359- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بخواهد به جای دیگری كه كمتر از هشت فرسخ است برود و ده روز در آن جا بماند، باید در رفتن و در محلی كه قصد ماندن ده روز دارد، نمازهای خود را تمام بخواند؛ ولی اگر محلی كه میخواهد برود هشت فرسخ یا بیشتر باشد و نخواهد ده روز در آن جا بماند، باید موقع رفتن و مدّتی كه در آن جا می‌ماند، نمازهای خود را شكسته بخواند.
مسأله1360- مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بخواهد به جائی كه كمتر از چهار فرسخ است برود، چنانچه مردد باشد كه به محل اولش برگردد یا نه، یا به كلّی از برگشتن به آن جا غافل باشد، یا بخواهد برگردد ولی مردد باشد كه ده روز در آن جا بماند یا نه، یا آن كه از ده روز ماندن در آن جا و مسافرت از آن جا غافل باشد، باید از وقتی كه می‌رود تا برمی‌گردد و بعد از برگشتن نمازهای خود را تمام بخواند.
مسأله 1361- اگر به خیال این كه رفقایش می‌خواهند ده روز در محلی بمانند، قصد كند كه ده روز در آن جا بماند و بعد از خواندن یك نماز چهار ركعتی بفهمد كه آن‌ها قصد نكرده‌اند ـ اگرچه خودش هم از ماندن منصرف شود، تا مدتی كه در آن جا هست باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1362- اگر مسافر بعد از رسیدن به هشت فرسخ، سی روز در محلی بماند و در تمام سی روز در رفتن و ماندن مردد باشد، بعد از گذشتن سی روز اگرچه مقدار كمی در آن جا بماند، باید نماز را تمام بخواند؛ ولی اگر پیش از رسیدن به هشت فرسخ در رفتن بقیۀ راه مردد شود، از وقتی كه مردد می‌شود باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1363- مسافری كه میخواهد نُه روز یا كمتر در محلی بماند، اگر بعد از آن كه نُه روز یا كمتر را در آن جا ماند، بخواهد دوباره نُه روز دیگر یا كمتر بماند و همین طور تا سی روز، روز سی و یكم باید نماز را تمام بخواند.
مسأله 1364- مسافری كه سی روز مردد بوده، در صورتی باید نماز را تمام بخواند كه سی روز را در یك جا بماند، پس اگر مقداری از آن را در جائی و مقداری را در جای دیگر بماند، بعد از سی روز هم باید نماز را شكسته بخواند.
مسائل متفرقه
مسأله 1365- مسافر می‌تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر و مسجد كوفه نمازش را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد در جائی كه اوّل جزء این مساجد نبوده و بعد به این مساجد اضافه شده نماز بخواند، احتیاط واجب آن است كه شكسته بخواند؛ و نیز مسافر می‌تواند در حائر حضرت سید الشهداء(ع) نماز را تمام بخواند؛ ولی احتیاط واجب آن است كه اگر دورتر از اطراف ضریح مقدّس نماز بخواند، شكسته به جا آورد.
مسأله 1366- كسی كه می‌داند مسافر است و باید نماز را شكسته بخواند، اگر در غیر چهار مكانی كه در مسأله پیش گفته شد، عمداً تمام بخواند، نمازش باطل است، و همچنین است اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند.
مسأله 1367- كسی كه می‌داند مسافر است و باید نماز را شكسته بخواند، اگر فراموش كند و تمام بخواند، نمازش باطل است.
مسأله 1368- مسافری كه نمی‌داند باید نماز را شكسته بخواند، اگر تمام بخواند، نمازش صحیح است.
مسأله 1369- مسافری كه می‌داند باید نماز را شكسته بخواند، اگر بعضی از خصوصیات آن را نداند، مثلاً نداند كه در سفر هشت فرسخی باید شكسته بخواند، چنانچه تمام بخواند نمازش باطل است .
مسأله 1370- مسافری كه می‌داند باید نماز را شكسته بخواند، اگر به گمان این كه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند، وقتی بفهمد كه سفرش هشت فرسخ بوده، نمازی را كه تمام خوانده باید دوباره شكسته بخواند، و اگر وقت گذشته قضا نماید .
مسأله 1371- اگر فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند، چنانچه در وقت یادش بیاید باید شكسته به جا آورد، و اگر بعد از وقت یادش بیاید قضای آن نماز بر او واجب نیست.
مسأله 1372- كسی كه باید نماز را تمام بخواند، اگر شكسته به جا آورد، در هر صورت نمازش باطل است.
مسأله 1373- اگر مشغول نماز چهار ركعتی شود و در بین نماز یادش بیاید كه مسافر است، یا ملتفت شود كه سفر او هشت فرسخ است، چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته، باید نماز را دو ركعتی تمام کند، و اگر به ركوع ركعت سوم رفته نمازش باطل است؛ و در صورتی كه به مقدار خواندن یك ركعت هم وقت داشته باشد، باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1374- اگر مسافر بعضی از خصوصیات نماز مسافر را نداند، مثلاً نداند كه اگر چهار فرسخ برود و همان روز یا شب آن(44) برگردد، باید شكسته بخواند، چنانچه به نیت نماز چهار ركعتی، مشغول نماز شود و پیش از ركوع ركعت سوم مسأله را بفهمد باید نماز را دو ركعتی تمام كند و اگر در ركوع ملتفت شود نمازش باطل است و در صورتی كه به مقدار یك ركعت از وقت هم مانده باشد باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1375- مسافری كه باید نماز را تمام بخواند، اگر به واسطۀ ندانستن مسأله به نیت نماز دو ركعتی مشغول نماز شود، و در بین نماز مسأله را بفهمد، باید نماز را چهار ركعتی تمام كند، و احتیاط مستحب آن است كه بعد از تمام شدن نماز دوباره آن نماز را چهار ركعتی بخواند.
مسأله 1376- مسافری كه نماز نخوانده، اگر پیش از تمام شدن وقت به وطنش برسد یا به جائی برسد كه میخواهد ده روز در آن جا بماند، باید نماز را تمام بخواند؛ و كسی كه مسافر نیست، اگر در اوّل وقت نماز نخواند و مسافرت كند، در سفر باید نماز را شكسته بخواند.
مسأله 1377- اگر از مسافری كه باید نماز را شكسته بخواند، نماز ظهر یا عصر یا عشا قضا شود، باید آن را دو ركعتی قضا نماید، اگرچه در غیر سفر بخواهد قضای آن را به جا آورد. و اگر از كسی كه مسافر نیست یكی از این سه نماز قضا شود، باید چهار ركعتی قضا نماید، اگرچه در سفر بخواهد آن را قضا نماید.
مسأله 1378- مستحّب است مسافر بعد از هر نماز سی مرتبه بگوید: «سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا اِلهَ اِلاّ اللهُ وَ اللهُ اَكْبَر». و در تعقیب نماز ظهر و عصر و عشا بیشتر سفارش شده است. بلكه بهتر است در تعقیب این سه نماز شصت مرتبه بگوید.