مسأله 456- چند چیز بر حائض حرام است:
اوّل: عبادتهایی كه ـ مانند نماز ـ باید با وضو یا غسل یا تیمّم به جا آورده شود، ولی به جا آوردن عبادتهایی كه وضو و غسل و تیمّم برای آن‌ها لازم نیست ـ مانند نماز میت ـ مانعی ندارد.
دوم: تمام چیزهایی كه بر جنب حرام است، و در احكام جنابت گفته شد.
سوم: جماع كردن در فرج كه هم برای مرد حرام است و هم برای زن، اگرچه به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، بلكه احتیاط واجب آن است كه مقدار كمتر از ختنه گاه را هم داخل نكند، و در دُبُر زن حائض هم وطی ننماید.
مسأله 457- جماع كردن در روزهایی هم كه حیض زن قطعی نیست ولی شرعاً باید برای خود حیض قرار دهد حرام است، پس زنی كه بیشتر از ده روز خون می‌بیند و باید به دستوری كه بعداً گفته میشود روزهای عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، شوهرش نمی‌تواند در آن روزها با او نزدیكی نماید.
مسأله 458- اگر شمارۀ روزهای حیضِ زن به سه قسمت تقسیم شود، و مرد اگر در قسمتِ اوّلِ آن با زن خود در قُبل جماع كند، باید هیجده نخود طلا كفاره به فقیر بدهد، و اگر در قسمت دوم جماع كند نُه نخود، و اگر در قسمت سوم جماع كند، باید چهار نخود و نیم بدهد؛ مثلاً زنی كه شش روز خون حیض می‌بیند، اگر شوهرش در شب یا روز اوّل و دوم با او جماع كند، باید هیجده نخود طلا بدهد، و در شب یا روز سوم و چهارم نُه نخود، و در شب یا روز پنجم و ششم چهار نخود و نیم بدهد.
مسأله 459- بنابر احتیاط واجب. برای وطی در دُبُر زنِ حائض هم باید كفّاره بدهد.
مسأله 460- احتیاط واجب آن است كه هیجده نخود طلای كفاره را سكه دار بدهد، و اگر ممكن نباشد قیمت آن را هم می‌توان داد.
مسأله461- اگر قیمت طلا در وقتی كه جماع كرده با وقتی كه می‌خواهد به فقیر بدهد فرق كرده باشد، باید قیمت وقتی را كه می‌خواهد به فقیر بدهد حساب كند.
مسأله 462- اگر كسی هم در قسمت اوّل و هم در قسمت دوم و هم در قسمت سوم حیض، با زنِ خود جماع كند، باید هر سه كفاره را كه روی هم سی و یك نخود و نیم میشود بدهد.
مسأله 463- اگر انسان بعد از آن كه در حال حیض جماع كرده و كفاره آن را داده دوباره جماع كند، باز هم باید كفاره بدهد.
مسأله 464- اگر با زن حائض چند مرتبه جماع كند و در بین آن‌ها كفاره ندهد، احتیاط واجب آن است كه برای هر جماع یك كفاره بدهد.
مسأله 465- اگر مرد در حال جماع بفهمد زن حائض شده، باید فوراً از او جدا شود و اگر جدا نشود باید كفاره بدهد.
مسأله 466- اگر مرد با زن حائض زنا كند یا با زن حائض نامحرمی به گمان این كه عیال خود او است جماع نماید، احتیاط واجب آن است كه كفاره بدهد.
مسأله 467- كسی كه نمی‌تواند كفاره بدهد، بنابراحتیاط واجب باید استغفار كند، و هر وقت توانست باید كفاره را بدهد.
مسأله 468- طلاق دادن زن در حال حیض، به طوری كه در كتاب طلاق گفته میشود باطل است.
مسأله 469- اگر زن بگوید حائضم یا از حیض پاك شدهام، باید حرف او را قبول كرد.
مسأله 470- اگر زن در بین نماز حائض شود، نماز او باطل است.
مسأله 471- اگر زن در بین نماز شك كند كه حائض شده یا نه، نماز او صحیح است، ولی اگر بعد از نماز بفهمد كه در بین نماز حائض شده، نمازی كه خوانده باطل است.
مسأله 472- بعد از آن كه زن از خون حیض پاك شد، واجب است برای نماز و عبادتهای دیگری كه باید با وضو یا غسل یا تیمّم به جا آورده شود، غسل كند، و دستور آن مثل غسل جنابت است؛ ولی برای نماز باید پیش از غسل یا بعد از آن وضو هم بگیرد و اگر پیش از غسل وضو بگیرد بهتر است.
مسأله 473- بعد از آن كه زن از خون حیض پاك شد، اگرچه غسل نكرده باشد طلاق او صحیح است و شوهرش هم می‌تواند با او جماع كند، ولی احتیاط مستحب آن است كه پیش از غسل از جماع با او خودداری نماید؛ امّا كارهای دیگری كه در وقت حیض بر او حرام بوده ـ مانند توقف در مسجد و مس خط قرآن ـ تا غسل نكند بر او حلال نمی‌شود.
مسأله 474- اگر آب برای وضو و غسل كافی نباشد و به اندازه‌ای باشد كه بتواند یا غسل كند یا وضو بگیرد، باید غسل كند و بدل از وضو تیمّم نماید، و اگر فقط برای وضو كافی باشد و به اندازۀ غسل نباشد، باید وضو بگیرد و عوض غسل تیمّم نماید، و اگر برای هیچ یك از آن‌ها آب ندارد، باید دو تیمّم كند یكی بدل از غسل و دیگری بدل از وضو.
مسأله 475- نمازهای یومیه‌ای كه زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد؛ ولی روزه‌های واجب را باید قضا نماید.
مسأله 476- هرگاه وقت نماز داخل شود و بداند كه اگر نماز را تأخیر بیندازد حائض میشود، باید فوراً نماز بخواند.
مسأله 477- اگر زنِ حائض نماز را تأخیر بیندازد و از اوّل وقت به اندازۀ خواندنِ یك نماز بگذرد و حائض شود، قضای آن نماز بر او واجب است، ولی در تند خواندن و كُند خواندن و چیزهای دیگر، باید ملاحظۀ حال خود را بكند؛ مثلاً زنی كه مسافر نیست اگر در اوّلِ ظهر نماز نخواند، قضای آن در صورتی واجب میشود كه به مقدار خواندن چهار ركعت نماز به دستوری كه گفته شد از اوّل ظهر بگذرد و حائض شود، و برای کسی كه مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو ركعت كافی است.
مسأله 478- اگر زن در آخر وقتِ نماز از خون پاك شود و به اندازۀ غسل و وضو و مقدّمات دیگرِ نماز، مانند تهیه كردن لباس، یا آب كشیدن آن، و خواندن یك ركعت نماز یا بیشتر از یك رکعت وقت داشته باشد، باید نماز را بخواند، و اگر نخواند باید قضای آن را به جا آورد.
مسأله 479- اگر زن حائض به اندازۀ غسل و وضو وقت ندارد، ولی می‌تواند با تیمّم نماز را در وقت بخواند، آن نماز بر او واجب نیست، اما اگر گذشته از تنگی وقت تكلیفش تیمّم است ـ مثل آن كه آب برایش ضرر دارد ـ باید تیمّم كند و آن نماز را بخواند.
مسأله 480- اگر زن حائض شك كند كه برای نماز وقت دارد یا نه، باید نمازش را بخواند.
مسأله 481- اگر به خیال این كه به اندازۀ تهیه مقدمات نماز و خواندنِ یك ركعت وقت ندارد، نماز نخواند و بعد بفهمد وقت داشته، باید قضای آن نماز را به جا آورد.
مسأله 482- مستحب است زن حائض در وقت نماز، خود را از خون پاك نماید و پنبه و دستمال را عوض كند و وضو بگیرد، و اگر نمی‌تواند وضو بگیرد، تیمّم نماید و در جای نماز رو به قبله بنشیند و مشغول ذكر و دعا و صلوات شود.
مسأله 483- خواندن و همراه داشتن قرآن، و رساندن جایی از بدن به ما بین خطهای قرآن، و نیز خضاب كردن به حنا و مانند آن، برای حائض مكروه است.
اقسام زنهای حائض
مسأله 484- زنهای حائض بر شش قسمند:
اوّل: صاحب عادتِ وقتیه و عددیه: و آن زنی است كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون حیض ببیند، و شمارۀ روزهای حیض او هم در هر دو ماه یك اندازۀ باشد، مثل آن كه دو ماه پشت سر هم از اوّل ماه تا هفتم خون ببیند.
دوم: صاحب عادت وقتیه: و آن زنی است كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون حیض ببیند، ولی شمارۀ روزهای حیض او در هر دو ماه یك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اوّل ماه خون ببیند ولی ماه اوّل روز هفتم، و ماه دوم روز هشتم از خون پاك شود.
سوم: صاحب عادت عددیه: و آن زنی است كه شمارۀ روزهای حیض او در دو ماه پشت سر هم به یك اندازه باشد، ولی وقت دیدنِ آن دو خون یكی نباشد، مثل آن كه ماه اوّل از پنجم تا دهم و ماه دوم از دوازدهم تا هفدهم خون ببیند.
چهارم: مضطربه: و آن زنی است كه چند ماه خون دیده، ولی عادت معینی پیدا نكرده، یا عادتش به هم خورده و عادت تازه‌ای پیدا نكرده است.
پنجم: مبتدئه: و آن زنی است كه دفعۀ اوّل خون دیدن او است.
ششم: ناسیه: و آن زنی است كه عادت خود را فراموش كرده است.
و هر كدام اینها احكامی دارند كه در مسائل آینده گفته میشود.
1 – صاحب عادت وقتیه و عددیه
مسأله 485- زنهایی كه عادت وقتیه و عددیه دارند سه دسته‌اند:
اوّل: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون حیض ببیند و در وقت معین هم پاك شود، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اوّل ماه خون ببیند و روز هفتم پاك شود كه عادت حیض این زن از اوّل ماه تا هفتم است.
دوم: زنی كه از خون پاك نمی‌شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز معین ـ مثلاً از اوّل ماه تا هشتم ماه ـ خونی كه می‌بیند نشانه‌های حیض را دارد (یعنی غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می‌آید) و بقیۀ خونهای او نشانه‌های استحاضه را دارد، كه عادت او از اوّل ماه تا هشتم میشود.
سوم: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون حیض ببیند، و بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید یك روز یا بیشتر پاك شود و دوباره خون ببیند، و تمام روزهائی كه خون دیده با روزهائی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود، و در هر دو ماه همۀ روزهائی كه خون دیده و در وسط پاك بوده روی هم یك اندازه باشد، كه عادت او به اندازۀ تمام روزهایی است كه خون دیده و در وسط پاك بوده است، و لازم نیست روزهایی كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه به یك اندازه باشد، مثلاً اگر در ماه اوّل از روز اوّلِ ماه تا سوم ماه خون ببیند و سه روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببیند و در ماه دوم بعد از آن كه سه روز خون دید، سه روز یا كمتر یا بیشتر پاك شود و دوباره خون ببیند و روی هم نُه روز بیشتر نشود، همه حیض است و عادت این زن نُه روز میشود.
مسأله 486– زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا دو سه روز جلوتر یا دو سه روز عقبتر خون ببیند، به طوری كه بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته، اگرچه آن خون نشانه‌های حیض را نداشته باشد، باید به احكامی كه برای زن حائض گفته شد عمل كند، و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده ـ مثل این كه پیش از سه روز پاك شود ـ باید عبادتهائی را كه به جا نیاورده قضا نماید.
مسأله 487- زنی كه عادت وقتیه و عددّیه دارد، اگر چند روز پیش از عادت و همۀ روزهای عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است، و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط خونی كه در روزهای عادت خود دیده حیض است، و خونی كه پیش از آن و بعد از آن دیده استحاضه می‌باشد، و باید عبادتهائی را كه در روزهای پیش از عادت و بعد از عادت به جا نیاورده قضا نماید. و اگر همۀ روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است، و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط روزهای عادت او حیض است و خونی كه جلوتر از آن دیده استحاضه می‌باشد، و چنانچه در آن روزها عبادت نكرده باید قضا نماید. و اگر همه روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است، و اگر بیشتر شود فقط روزهای عادت حیض و باقی استحاضه است.
مسأله 488- زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است، و اگر از ده روز بیشتر شود، روزهایی كه در عادت خون دیده با چند روز پیش از آن، كه روی هم به مقدار عادت او شود حیض، و روزهای اوّل را استحاضه قرار می‌دهد. و اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادتخون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است، و اگر بیشتر شود باید روزهائی كه در عادت خون دیده با چند روز بعد از آن كه روی هم به مقدار عادت او شود، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 489- زنی كه عادت دارد، اگر بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید پاك شود و دوباره خون ببیند، و فاصلۀ بین دو خون كمتر از ده روز باشد، و همۀ روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر باشد؛ مثل آن كه پنج روز خون ببیند و پنج روز پاك شود و دوباره پنج روز خون ببیند، چند صورت دارد:
1: آن كه تمام خونی كه دفعۀ اوّل دیده یا مقداری از آن، در روزهای عادت باشد، و خون دوم كه بعد از پاك شدن می‌بیند در روزهای عادت نباشد، كه باید همۀ خونِ اوّل را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد.
2: آن كه خون اوّل در روزهای عادت نباشد، و تمام خون دوم یا مقداری از آن، در روزهای عادت باشد كه باید همۀ خون دوم را حیض، و خون اوّل را استحاضه قرار دهد.
3: آن كه مقداری از خون اوّل و دوم در روزهای عادت باشد، و خون اوّلی كه در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر نباشد، و با پاكی وسط و مقداری از خون دوم كه آن هم در روزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد، كه در این صورت همۀ آن‌ها حیض است، و مقداری از خون اوّل كه پیش از روزهای عادت بوده و مقداری از خون دوم كه بعد از روزهای عادت بوده استحاضۀ است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی كه یك ماه از اوّل تا ششم خون ببیند و دو روز پاك شود و بعد تا پانزدهم ماه خون ببیند، از سوم تا دهم حیض است و از اوّل تا سوم و همچنین از دهم تا پانزدهم استحاضه می‌باشد.
4: آن كه مقداری از خون اوّل و دوم در روزهای عادت باشد، ولی خون اولی که در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر باشد، كه باید در تمام دو خون و پاكی وسط كارهایی را كه بر حائض حرام است ـ و سابقاً گفته شد ـ ترك كند، و كارهای استحاضه را به جا آورد، یعنی به دستوری كه برای زن مستحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد.
مسأله 490- زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خون نبیند و در غیر آن وقت به شمارۀ روزهای حیضش خون ببیند، باید همان را حیض قرار دهد، چه پیش از وقتِ عادت دیده باشد چه بعد از آن.
مسأله 491- زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود خون ببیند، ولی شمارۀ روزهای آن كمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد و بعد از پاك شدن، دوباره به شمارۀ روزهای عادتی كه داشته خون ببیند، باید در هر دو خون كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك كند، و كارهای استحاضه را به جا آورد.
مسأله 492- زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، خونی كه در روزهای عادت دیده اگرچه نشانه‌های حیض را نداشته باشد حیض است، و خونی كه بعد از روزهای عادت دیده اگرچه نشانه‌های حیض را داشته باشد استحاضه است، مثلاً زنی كه عادت حیض او از اوّل تا هفتم ماه است، اگر از اوّل تا دوازدهم خون ببیند، هفت روزِ اوّلِ آن حیض و پنج روزِ بعد استحاضه می‌باشد
2- صاحب عادت وقتیه
مسأله493- زنهایی كه عادت وقتیه دارند سه دسته‌اند:
اوّل: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاك شود، ولی شمارۀ روزهای آن در هر دو ماه یك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم روز اوّل ماه خون ببیند، ولی ماه اوّل روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاك شود، که این زن باید روز اوّل ماه را عادت حیض خود قرار دهد.
دوم: زنی كه از خون پاك نمی‌شود ولی دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون او نشانه‌های حیض را دارد (یعنی غلیظ و سیاه و گرم است و با فشار و سوزش بیرون می‌آید) و بقیۀ خونهای او نشانۀ استحاضه را دارد و شمارۀ روزهایی كه خون او نشانۀ حیض دارد، در هر دو ماه یك اندازه نیست، مثلاً در ماه اوّل از اوّل ماه تا هفتم و در ماه دوم از اوّل ماه تا هشتم خون او نشانه‌های حیض و بقیه نشانۀ استحاضه را داشته باشد، که این زن هم باید روز اوّل ماه را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
سوم: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاك شود و دو مرتبه خون ببیند، و تمام روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود، ولی ماه دوم كمتر یا بیشتر از ماه اوّل باشد، مثلاً در ماه اوّل هشت روز و در ماه دوم نُه روز باشد، كه این زن هم باید روز اوّل ماه را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد.
مسأله494- زنی كه عادت وقتیه دارد، اگر در وقت عادت خود یا دو [یا] سه روز پیش از عادت [و] یا دو [یا] سه روز بعد از عادت خون ببیند، به طوری كه بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته، اگرچه آن خون نشانه‌های حیض را نداشته باشد، باید به احكامی كه برای زنهای حائض گفته شد رفتار نماید؛ و اگر بعد بفهمد حیض نبوده، مثل آن كه پیش از سه روز پاك شود، باید عبادتهایی را كه به جا نیاورده قضا نماید.
مسأله495- زنی كه عادت وقتیه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و نتواند حیض را به واسطۀ نشانه‌های آن تشخیص دهد، باید شمارۀ عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چه پدری باشند و چه مادری، زنده باشند یا مرده، ولی در صورتی می‌تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد كه شمارۀ روزهای حیض همۀ آنان یك اندازه باشد، و اگر شمارۀ روزهای حیض آنان یك اندازه نباشد، مثلاً عادت بعضی پنج روز و عادت بعضی دیگر هفت روز باشد، نمی‌تواند عادت آنان را حیض خود قرار دهد، مگر كسانی كه عادتشان با دیگران فرق دارد به قدری كم باشند كه در مقابل آنان هیچ حساب شوند، كه در این صورت باید عادت بیشتر آنان را حیض خود قرار دهد.
مسأله496- زنی كه عادت وقتیه دارد و شمارۀ عادت خویشان خود را حیض قرار می‌دهد، باید روزی را كه در هر ماه اوّل عادت او بوده اوّلِ حیض خود قرار دهد، مثلاً زنی كه هر ماه روز اوّلِ ماه خون می‌دیده و گاهی روز هفتم و گاهی روز هشتم پاك می‌شده، چنانچه یك ماه دوازده روز خون ببیند و عادت خویشانش هفت روز باشد، باید هفت روز اوّل ماه را حیض و باقی را استحاضه قرار دهد.
مسأله497- زنی كه باید شمارۀ عادت خویشان خود را حیض قرار دهد، چنانچه خویش نداشته باشد یا شمارۀ عادت آنان مثل هم نباشد، باید در هر ماه از روزی كه خون می‌بیند هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، ولی اگر در خون روزهای وسط یا آخر نشانه‌های حیض بیشتر باشد، باید هفت روز وسط یا آخر را حیض قرار دهد.
3 – صاحب عادت عددیه
مسأله498- زنهائی كه عادت عددّیه دارند سه دسته‌اند:
اوّل: زنی كه شمارۀ روزهای حیض او در دو ماه پشت سر هم یك اندازه باشد، ولی وقت خون دیدن او یكی نباشد كه در این صورت، هر چند روزی كه خون دیده عادت او میشود، مثلاً اگر ماه اوّل از روز اوّل تا پنجم، و ماه دوم از یازدهم تا پانزدهم خون ببیند، عادت او پنج روز میشود.
دوم: زنی كه از خون پاك نمی‌شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز از خونی كه می‌بیند نشانۀ حیض و بقیه نشانۀ استحاضه را دارد، و شمارۀ روزهایی كه خون نشانۀ حیض دارد در هر دو ماه یك اندازه است، اما وقت آن یكی نیست، كه در این صورت، هر چند روزی كه خون او نشانۀ حیض را دارد عادت او میشود، مثلاً اگر یك ماه از اوّل ماه تا پنجم، و ماه بعد از یازدهم تا پانزدهم، خون او نشانۀ حیض و بقیه نشانۀ استحاضه را داشته باشد، شمارۀ روزهای عادت او پنج روز میشود.
سوم: زنی كه دو ماه پشت سر هم سه روز یا بیشتر خون ببیند، و یك روز یا بیشتر پاك شود و دو مرتبه خون ببیند، و وقت دیدن خون در ماه اوّل با ماه دوم فرق داشته باشد، كه اگر تمام روزهایی كه خون دیده و روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود، و شمارۀ روزهای آن هم به یك اندازۀ باشد، تمام روزهایی كه خون دیده با روزهای وسط كه پاك بوده عادت حیض او میشود؛ و لازم نیست روزهایی كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه به یك اندازه باشد، مثلاً اگر ماه اوّل از روز اوّل ماه تا سوم خون ببیند، و دو روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببیند، و ماه دوم از یازدهم تا سیزدهم خون ببیند، و دو روز یا بیشتر یا كمتر پاك شود و دوباره خون ببیند، و روی هم از هشت روز بیشتر نشود، عادت او هشت روز میشود.
مسأله499- زنی كه عادت عددیه دارد، اگر بیشتر از شمارۀ عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر شود، چنانچه همۀ خونهایی كه دیده یك جور باشد، باید از موقع دیدن خون به شمارۀ روزهای عادتش حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر همۀ خونهایی كه دیده یك جور نباشد، بلكه چند روز از آن نشانۀ حیض و چند روز دیگر نشانۀ استحاضه را داشته باشد، اگر روزهایی كه خون نشانۀ حیض را دارد با شمارۀ روزهای عادت او یك اندازه است، باید همان روزها را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و اگر روزهایی كه خون نشانۀ حیض دارد از روزهای عادت او بیشتر است، فقط به اندازۀ روزهای عادت او حیض و بقیه استحاضه است، و اگر روزهایی كه خون نشانۀ حیض دارد از روزهای عادت او كمتر است، باید آن روزها را با چند روز دیگر كه روی هم به اندازۀ روزهای عادتش شود، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
4 – مضطربه
مسأله500- مضطربه ـ یعنی زنی كه چند ماه خون دیده ولی عادت معینّی پیدا نكرده، یا عادتش به هم خورده و عادت دیگری پیدا نكرده است ـ اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همۀ خونهایی كه دیده یك جور باشد، چنانچه عادت خویشان او هفت روز است، باید هفت روز را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد؛ و اگر كمتر است ـ مثلاً پنج روز است ـ باید همان را حیض قرار دهد، و بنابر احتیاط واجب در تفاوت بین شمارۀ عادت آنان و هفت روز كه دو روز است، كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نماید، و كارهای استحاضه را به جا آورد (یعنی به دستوری كه برای زن مستحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد). و اگر عادت خویشانش بیشتر از هفت روز ـ مثلاً نُه روز ـ است، باید هفت روز را حیض قرار دهد، و بنابر احتیاط واجب در تفاوت بین هفت روز و عادت آنان ـ كه دو روز است ـ كارهای استحاضه را به جا آورد و كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نماید.
مسأله501- مضطربه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانۀ حیض، و چند روز دیگر نشانۀ استحاضه دارد، چنانچه خونی كه نشانۀ حیض دارد كمتر از سه روز یا بیشتر از ده روز باشد، باید به دستوری كه در مسألۀ قبل گفته شد رفتار نماید، و اگر خونی كه نشانۀ حیض دارد كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، آن حیض است، ولی اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی كه نشانۀ حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانۀ حیض را داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید به دستوری كه در مسألۀ قبل گفته شد رفتار نماید.
5 – مبتدئه
مسأله502- مبتدئه ـ یعنی زنی كه دفعۀ اوّلِ خون دیدن او است ـ اگر بیشتر از ده روز خون ببیند و همۀ خونهایی كه دیده یك جور باشد، باید عادت خویشان خود را ـ به طوری كه در وقتیه گفته شد ـ حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله503- مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانۀ حیض، و چند روز دیگر نشانۀ استحاضه را داشته باشد، چنانچه خونی كه نشانۀ حیض دارد كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، همۀ آن حیض است، ولی اگر پیش از گذشتن ده روز از خونی كه نشانۀ حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانۀ خون حیض داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نُه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید عادت خویشان خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسأله 504- مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانۀ حیض، و چند روز دیگر آن نشانۀ استحاضه داشته باشد، چنانچه خونی كه نشانۀ حیض دارد از سه روز كمتر یا از ده روز بیشتر باشد، باید عادت خویشان خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.
6 – ناسِیه
مسأله 505- ناسیه ـ یعنی زنی كه عادت خود را فراموش كرده است ـ اگر بیشتر از ده روز خون ببیند باید روزهایی كه خون او نشانۀ حیض را دارد، حیض قرار دهد، و اگر نتواند حیض را به واسطۀ نشانه‌های آن تشخیص دهد، باید هفت روز اوّل را حیض، و بقیه را استحاضه قرار دهد.
مسائل متفرقۀ حیض
مسأله 506- مبتدئه و مضطربه و ناسیه و زنی كه عادت عددیه دارد، اگر خونی ببیند كه نشانه‌های حیض داشته باشد، یا یقین كنند كه سه روز طول می‌كشد، باید عبادت را ترك كنند، و چنانچه بعد بفهمند حیض نبوده باید عبادتهایی را كه به جا نیاورده‌اند قضا نمایند، ولی اگر یقین نكنند كه تا سه روز طول می‌كشد و نشانه‌های حیض را هم نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید تا سه روز كارهای استحاضه را به جا آورند، و كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نمایند، و چنانچه پیش از سه روز پاك نشدند باید آن را حیض قرار دهند.
مسأله507- زنی كه در حیض عادت دارد ـ چه در وقت حیض عادت داشته باشد چه در عدد حیض، یا هم در وقت و هم در عدد آن ـ اگر دو ماه پشت سر هم بر خلاف عادت خود خونی ببیند كه وقت آن، یا شمارۀ روزهای آن، یا هم وقت و هم شمارۀ روزهای آن یكی باشد، عادتش برمی‌گردد به آنچه در این دو ماه دیده است، مثلاً اگر از روزِ اوّل ماه تا هفتم خون می‌دیده و پاك می‌شده، چنانچه دو ماه از دهم تا هفدهم ماه خون ببیند و پاك شود، از دهم تا هفدهم عادت او میشود.
مسأله508- مقصود از یك ماه از ابتدای خون دیدن است تا سی روز، نه از روز اوّل ماه تا آخر ماه.
مسأله509- زنی كه معمولاً ماهی یك مرتبه خون می‌بیند، اگر در یك ماه دو مرتبه خون ببیند و آن خون شرایط حیض را داشته باشد، چنانچه روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز كمتر نباشد، باید هر دو را حیض قرار دهد.
مسأله510- اگر سه روز یا بیشتر خونی ببیند كه نشانۀ حیض را دارد، بعد ده روز یا بیشتر خونی ببیند كه نشانۀ استحاضه را دارد و دوباره سه روز خونی به نشانه‌های حیض ببیند، باید خون اوّل و خون آخر را كه نشانه‌های حیض داشته، حیض قرار دهد.
مسأله511- اگر زن پیش از ده روز پاك شود و بداند كه در باطن خون نیست، باید برای عبادتهای خود غسل كند، اگرچه گمان داشته باشد كه پیش از تمام شدنِ ده روز دوباره خون می‌بیند، ولی اگر یقین داشته باشد كه پیش از تمام شدن ده روز دوباره خون می‌بیند نباید غسل كند.
مسأله512- اگر زن پیش از ده روز پاك شود و احتمال دهد كه در باطن خون هست، باید قدری پنبه داخل فرج نماید و كمی‌صبر كند و بیرون آورد، پس اگر پاك بود غسل كند و عبادتهای خود را به جا آورد، و اگر پاك نبود اگرچه به آب زرد رنگی هم آلوده باشد، چنانچه در حیض عادت ندارد، یا عادت او ده روز است، باید صبر كند كه اگر پیش از ده روز پاك شد و غسل كند، اگر سرِ ده روز پاك شد، یا خون او از ده گذشت، سر ده روز غسل نماید. و اگر عادتش كمتر از ده روز است، در صورتی كه بداند پیش از تمام شدنِ ده روز یا سر ده روز پاك میشود، نباید غسل كند، و اگر احتمال دهد خون او از ده روز می‌گذرد، احتیاط واجب آن است كه تا دو روز عبادت را ترك كند، و بعد از دو روز تا روز دهم كارهای استحاضه را به جا آورد و كارهایی را كه بر حائض حرام است ترك نماید، پس اگر پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز از خون پاك شد، تمامش حیض است و اگر از ده روز گذشت، باید عادت خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، و عبادتهایی را كه بعد از روزهای عادت به جا نیاورده قضا نماید.
مسأله513- اگر چند روز را حیض قرار دهد و عبادت نكند، بعد بفهمد حیض نبوده است، باید نماز و روزهای را كه در آن روزها به جا نیاورده قضا نماید، و اگر چند روز را به گمان این كه حیض نیست عبادت كند بعد بفهمد حیض بوده، چنانچه آن روزها را روزه گرفته باید قضا نماید.