مسأله547- بعد از مرگ مستحب است، چشمها و لب‌ها و چانۀ میت را ببندند، و دست و پای او را دراز كنند، و پارچه‌ای روی او بیندازند، و اگر شب مرده است در جایی كه مرده چراغ روشن كنند، و برای تشییع جنازۀ او مؤمنین را خبر كنند، و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر كنند تا معلوم شود، و نیز اگر میت حامله باشد و بچّه در شكم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند، كه پهلوی چپ او را بشكافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.
احكام غسل و كفن و نماز و دفن میت
مسأله548- غسل و كفن و نماز و دفن مسلمان ـ اگرچه دوازده امامی نباشد ـ بر هر مكلفی واجب است، و اگر بعضی انجام دهند از دیگران ساقط می‌شود، و چنانچه هیچ كس انجام ندهد همه معصیت كرده‌اند.
مسأله549- اگر كسی مشغول كارهای میت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را نیمه كاره بگذارد، باید دیگران تمام كنند.
مسأله550- اگر انسان یقین كند كه دیگری مشغول كارهای میت شده، واجب نیست به كارهای میت اقدام كند، ولی اگر شك یا گمان دارد باید اقدام نماید.
مسأله551- اگر كسی بداند غسل، یا كفن یا نماز یا دفن میت را باطل انجام داده‌اند، باید دوباره انجام دهد، ولی اگر گمان دارد كه باطل بوده یا شك دارد كه درست بوده یا نه، لازم نیست اقدام نماید.
مسأله552- برای غسل و كفن و نماز و دفن میت، باید از ولی او اجازه بگیرند.
مسأله553- ولی زن شوهر اوست، و بعد از او مردهایی كه از میت ارث می‌برند مقدم بر زنهای ایشانند.
مسأله554- اگر كسی بگوید: من وصی یا ولی میتم، یا ولی میت به من اجازه داده كه غسل و كفن و دفن میت را انجام دهم، چنانچه به حرف او اطمینان دارند و دیگری هم نمی‌گوید من ولی یا وصی میتم، یا ولی میت به من اجازه داده است، انجام كارهای میت با اوست؛ و اگر به حرف او اطمینان ندارند، یا دیگری می‌گوید من ولی یا وصی میتم، یا ولی میت به من اجازه داده است، در صورتی كه دو نفر عادل به گفتۀ اولی شهادت دهند، باید حرف او را قبول كرد.
مسأله555- اگر میت برای غسل و كفن و دفن و نماز خود غیر از ولی كس دیگری را معین كند، احتیاط واجب آن است كه ولی و آن كس هر دو اجازه بدهند، و لازم نیست كسی كه میت او را برای انجام این كارها معین كرده، این وصیت را قبول كند، ولی اگر قبول كرد، باید به آن عمل نماید.
احكام غسل میت
مسأله556- واجب است میت را سه غسل بدهند:
اوّل: با آبی كه با سدر مخلوط باشد.
دوم: با آبی كه با كافور مخلوط باشد.
سوم: با آب خالص.
مسأله557- سِدر و كافور باید به اندازه‌ای زیاد نباشد، كه آب را مضاف كند و به اندازه‌ای هم كم نباشد، كه نگویند سِدر و كافور با آب مخلوط شده است.
مسأله558- اگر سِدر و كافور به اندازه‌ای كه لازم است پیدا نشود، بنابر احتیاط واجب باید مقداری كه به آن دسترسی دارند در آب بریزند.
مسأله559- كسی كه برای حج یا عمره احرام بسته است، اگر پیش از تمام كردن طواف حج یا عمره بمیرد، نباید او را با آب كافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسلش بدهند.
مسأله560- اگر سِدر و كافور یا یكی از این‌ها پیدا نشود، یا استعمال آن جایز نباشد ـ مثل آن كه غصبی باشد ـ باید به جای هركدام كه ممكن نیست، میت را با آب خالص غسل بدهند.
مسأله561- كسی كه میت را غسل می‌دهد، باید مسلمانِ دوازده امامی و بالغ و عاقل باشد و مسائل غسل را هم بداند.
مسأله562- كسی كه میت را غسل می‌دهد، باید قصد قربت داشته باشد (یعنی غسل را برای انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد) و در اوّل غسلِ دوم و سوم هم نیت غسل را تجدید نماید.
مسأله563- غسل بچّۀ مسلمان اگرچه از زنا باشد، واجب است، و غسل و كفن و دفن كافر و اولاد او جائز نیست، و كسی كه از بچّگی دیوانه بوده و به حال دیوانگی بالغ شده، چنانچه پدر و مادر او یا یكی از آنان مسلمان باشند، باید او را غسل داد، و اگر هیچ كدام آنان مسلمان نباشند، غسل دادن او جایز نیست.
مسأله564- بچّۀ سقط شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد، باید غسل بدهند و اگر چهار ماه ندارد، باید در پارچه‌ای بپیچند و بدون غسل دفن كنند.
مسأله565- حرام است مرد زن را، و زن مرد را غسل بدهد، ولی زن می‌تواند شوهر خود را غسل دهد، و شوهر هم می‌تواند زن خود را غسل دهد، اگرچه احتیاط مستحب آن است كه زن شوهر خود، و شوهر زن خود را غسل ندهد.
مسأله566- مرد می‌تواند دختر بچّه‌ای را كه سن او سه سال بیشتر نیست غسل دهد. زن هم می‌تواند پسر بچّه‌ای را كه سه سال بیشتر ندارد غسل دهد.
مسأله567- اگر برای غسل دادنِ میتی كه مرد است، مرد پیدا نشود، زنانی كه با او نسبت دارند و مَحرمند ـ مثل مادر و خواهر و عمّه و خاله، یا به واسطۀ شیرخوردن با او محرم شده‌اند ـ می‌توانند از زیر لباس یا چیزی كه بدن او را بپوشاند، غسلش بدهند. و نیز اگر برای غسل میت زن، زن دیگری نباشد، مردهائی كه با او نسبت دارند و محرمند، یا به واسطۀ شیرخوردن با او محرم شده‌اند، می‌توانند از زیر لباس او را غسل دهند.
مسأله568- اگر میت و كسی كه او را غسل می‌دهد هر دو مرد، یا هر دو زن باشند، بهتر آن است كه غیر از عورت جاهای دیگر میت برهنه باشد.
مسأله569- نگاه كردن به عورت میت حرام است، و كسی كه او را غسل می‌دهد اگر نگاه كند معصیت كرده، ولی غسل باطل نمی‌شود.
مسأله570- اگر جایی از بدن میت نجس باشد، باید پیش از آن كه آن جا را غسل بدهند آب بكشند، و احتیاط مستحب آن است كه تمام بدن میت پیش از شروع به غسل پاك باشد.
مسأله571- غسل میت مثل غسل جنابت است، و احتیاط واجب آن است كه تا غسل ترتیبی ممكن است، میت را غسل ارتماسی ندهند، و در غسل ترتیبی هم اگر ممكن است هر یك از سه قسمت بدن را در آب فرو نبرند، بلكه آب را روی آن بریزند.
مسأله 572- كسی را كه در حال حیض یا در حال جنابت مرده، لازم نیست غسل حیض یا غسل جنابت بدهند، بلكه همان غسل میت برای او كافی است.
مسأله573- مزد گرفتن برای غسل دادن میت حرام است، و اگر كسی برای گرفتن مزد میت را غسل دهد، آن غسل باطل است، ولی مزد گرفتن برای كارهای مقدماتی غسل حرام نیست.
مسأله574- اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید عوض هر غسل میت را یك تیمّم بدهند، و احتیاط واجب آن است كه یك تیمّم دیگر هم عوض هر سه غسل بدهند، و اگر كسی كه تیمّم می‌دهد، در تیمّم سوم قصد ما فیالذّمه نماید، (یعنی نیت كند كه این تیمّم را برای آن كه به تكلیف عمل شده باشد، انجام می‌دهم)، تیمّم چهارم لازم نیست.
مسأله575- كسی كه میت را تیمّم می‌دهد، باید دست خود را بر زمین بزند و به صورت و پشت دستهای میت بكشد، و اگر ممكن باشد احتیاط مستحب آن است كه با دست میت هم او را تیمّم بدهد.