یكی از برجستهترین خدمات آن زعیم بزرگ جهانی احیای آثار گذشتگان و علمای سلف بوده است. كتابهای علمای در گذشته و فقهای اعصار سابق گنجهای گرانبها و مخازن ارزشمندی بود كه به مرور زمان میرفت كه به كلّی كهنه و فرسوده گردند و چه بسا اگر یك قرن دیگر میگذشت و این احیاگر بزرگ نمیآمد دست كم بسیاری از آثار و كتابهای آن رجال بزرگ علمی نابود میشد و آن گنجهای گرانبها و پر افتخار كه بزرگترین میراث علمای ربّانی بود از دست میرفت و سرنوشت كتاب مدینة العلممرحوم شیخ صدوق ـ رضوان اللّه علیه ـ را پیدا میكرد و دیگر برای هیچ وقت دسترسی به آنها پیدا نمیشد.
این مرد بزرگِ بلند نظر، در حركت و تحول علمی و در مكتب بدیع فقهی خود بنا را بر آن گذاشت كه كتابهای فقهای متقدّم را در حوزههای علمیه وارد كند و نفایس كتب اصحاب و علمای اعلام را از محدوده چند نسخه خطی كه در گوشه بعضی از كتابخانههای شخصی یا عمومی متروك و منسی افتاده بود در آورد و به داخل حوزهها بكشاند. از این رو بعضی را استنساخ كرد و دستور مقابله و تصحیح آنها را صادر فرمود و بالأخره چاپ كرد و در دسترس مجتهدین، فضلا و محصّلان علوم دینی قرار داد. آرا و انظار مرحوم شیخ طوسی، سید مرتضی، سید ابوالمكارم بن زهره، شیخ مفید، سلاّر و ابنحمزه وارد فقه شد. استدلالات و سخنان آنان مورد توجه قرار گرفت، در همین راستا بود كه كتاب خلاف شیخ به صورت بدیع و با بعضی از حواشی خود آن زعیم بزرگ بر آن كتاب شریف، چاپ شد و مورد استفاده اعلام واقع گردید و همین طور آثار دیگر بزرگان از قبیل الجوامع الفقهیه در عصر آن بزرگوار رونق گرفت و به محافل علمی راه یافت و مورد بهرهبرداری قرار گرفت و بعضی از مجلّدات مفتاح الكرامه مانند جلد نهم و دهم آن كه همراه با تعلیقات بر قصاص كشف اللثام است كه مرحوم حاج محمد حسین كوشانپور اصفهانی به امر مبارك آن بزرگمرد چاپ كرده است و نیز كتاب مكاسب شیخ مرتضی انصاری؛ را به نحو خاص و محشّی به حواشی اعلام طبع كردند.
از جمله كتابهایی كه با اقدام نافذ و امر مبارك آن بزرگوار چاپ شده كتاب جامع الرواة مرحوم محمد بن علی الاردبیلی الغروی الحائری میباشد. چنان كه خود آن بزرگمرد در مقدّمه این كتاب میفرمایند:
كتاب جامع الرواة اردبیلی موجب تقدیر ما نسبت به آن گردید؛ زیرا جمیع راویانِ كتب اربعه را جمع كرده و نیز هركس كه اینها از او روایت میكنند و آنانی كه از این راویان كتب اربعه روایت كردهاند همه را ذكر كرده است و حتی مقدار روایات هریك را هم معین كرده است و او با این عمل قسمتی از نقایص كتب رجال را مرتفع نموده است و من آن زمان كه در بروجرد بودم در اثنای بحثهایم برای معرفت اسانید روایات، به مصنّفات علما در فهارس و رجال و مشتركات مراجعه میكردم و همان زمان متوجّه نكتهای شدم كه این شیخ جلیل (اردبیلی) توجّه به آن پیدا كرده و نیز به بعضی از نقایصی كه در این كتب ـ از جهت رجالی ـ است؛ و لكن من در رفع آن نقایص راهی پیمودم غیر از راهی كه ایشان پیمودهاند و ممكن است در نوشته و كتاب من مطالبی یافت شود كه در این كتاب نباشد. خلاصه چون در قم نزول كرده و وارد شدم و چند سالی گذشت روزی نسخه ای از این كتاب را دیدم و متوجّه رنجها و زحمتهایی كه ایشان در تصنیف این كتاب، كشیدهاند شدم بسیار به نظرم بزرگ و ارزشمند آمد و متمكّنینی را به طبع و چاپ آن فرا خواندم؛ زیرا نُسَخ آن كمیاب بود و نسخی از آن در كتابخانههایی بود كه محصّلان دسترسی بدانجاها نداشتند.
بالأخره آن بزرگمرد اقدام به چاپ این كتاب كه دو مجلّدِ قطور است میكنند و عجیب آنكه كتاب رجال خودشان با مزایا و خصوصیات را رها كرده و اقدام به چاپ كتاب جامع الرواة اردبیلی میكنند و اینجاست كه عظمت و علوّ روح آن مرد بزرگ، روشن میگردد.
این درسی بزرگ و خالد برای علمای اعلام، حوزههای علمیه، و زعمای روحانیت است و آنان میتوانند عملْكردِ این مرد خدا را سرمشق زندگی روحانی خود قرار دهند تا در برابر حوزههای دینی، جامعه روحانیت و علمای بزرگ گذشته كه حق تقدّم دارند و پیشگامان راه به شمار میآیند و در نزد خداوند و حضرت رسول اكرم (ع9و در پیشگاه ائمّه هدی سرافراز باشند و دَین خود را نسبت به علمای خدمتگزار ادا نموده و رسالتی را كه برعهده گرفتهاند به خوبی و سربلندی ایفا كرده و به سرمنزل مقصود برسانند.
رفتار و طرز عمل آن مرد خداجو حاكی از یك دنیا انصاف و ژرف نگری و تجرید روح است. این گونه افراد، در جلو چشمشان حجاب نیست كه تنها خود را ببینند و كتاب خود را به هر صورت كه باشد مقدّم بدارند. این مرد كسی است كه میگوید:
مطالبی را كه من دنبال كرده و تحقیق نمودهام مرحوم اردبیلی هم در این كتاب تحقیق كرده و آورده است، حالا چه وجوبی دارد كه از من چاپ شود و منتشر گردد و چرا آنكه زودتر نوشته و قبلاً تلاش كرده و به این مطالب رسیده از یاد برود؟
و خلاصه راضی میشود كه كتاب خودش به زمین بماند؛ ولی آن كتاب، احیا گردد كه البته خدا، هم كتاب رجال او و هم كتابهای دیگر او را بعدها احیا خواهد كرد.