اما میرزا محمود عالمی عامل و رئیسی محتشم و در بروجرد نافذ الحکم و آمر به معروف و ناهی از منکر بود(1). کتاب مواهب السنیه در
صفحه / 145
شرح دره منظومه (بحرالعلوم) در چند جلد است. دو جلد آن در طهارت چاپ شده و شرح کتاب صلاة آن هنوز به طبع نرسیده است(2).
او طاب ثراه در سال 1221 متولد، و در اواخر ذی الحجه 1300 وفات یافت. روز وفاتش روز بزرگی بود. من در آن موقع 9 سال داشتم! حاج میرزا محمود پدر سید هبة الله است که پسر بزرگ او بود و ریاست دینی بزرگی یافت، او نزد مردم موجه بود و در سال 1313 یا 1314 فوت شد(3).
پسران دیگر حاج میرزا محمود: سید محمد، سید طاهر و سید عبدالحسین و سید ابو المجد و چهار دختر بودند. دو دخترش در زمان حیات خودش فوت شدند، و دختر دیگر همسر سید اسحاق از اولاد سید ابوتراب و مادر سید بهاءالدین بود.
سید هبة الله، پدر سید داود و سید صادق و سید جواد و سید حسین، و چهار دختر بود و همه آنها هم اولاد داشتند.
صفحه / 146
سید محمد، پدر سید علی است که از دنیا رفت، و سه پسر و یک دختر داشت . سد حسن هم در قید حیات است، سلمه الله تعالی، و دارای یک پسر و یک دختر میباشد. سید طاهر دو پسر به اسامی سید محمد علی و سید جعفر و سه دختر داشت، سید محمد علی یک دختر از خود باقی گذارد، و سید جعفر هم اولاد داشت.
سید عبدالحسین، پدر سید عبدالله و دو پسر دیگر بود که در خردسالی بلا عقب از دنیا رفتند. از سید عبدالله سه پسر و پنج یا شش دختر باقی ماند، و همگی هم در قید حیات میباشند. سید ابوالمجد، دانشمندی فاضل بود که درگذشت و دارای اولاد میباشد. میرزا ابوتراب پسر میرزا علی نقی پسر سید جواد، سه پسر به اسامی سید محمد و سید یعقوب و سید اسحاق و چهار دختر داشت. یکی از دختران همسر سید هبة الله و مادر سید داود، و دیگری همسر سید طاهر بود و از وی سید محمد علی آورد، و سومی همسر سید عبداللطیف بود که اولاد نداشتند.
سید محمد مردی محتشم بود و در حدود سال 1311 وفات یافت و او پدر سید فخرالدین و سید غلامحسین و دو دختر بود که یکی از آنها بدون اولاد درگذشت و دیگری همسر سید داود بود. سید فخرالدین از دنیا رفت و دو پسر به اسامی سید محمد تقی و سید محمد باقر و دو دختر باقی گذاشت.
سید یعقوب که بعد از برادرش رئیسی با حشمت بود، پس از فوت پسری به نام سید غلامرضا و دختری از وی ماند. دختر، همسر سید محمد علی پسر سید طاهر بود و از وی یک دختر آورد.
سید غلامرضا پدر سید ابوالفضل و سه دختر بود. سید اسحاق نیز پدر سید بهاء الدین و سید ابراهیم بود که دارای اولاد است. سید بهاءالدین،
صفحه / 147
سید کمال الدین و سید شجاع و دختری باقی گذاشت. سید جلال الدین پسر دیگر سید اسحاق بود که بلاعقب از دنیا رفت. سید اسحاق سه دختر هم داشت.
…………………………………………………………………………………………..
[1]- حاج میرزا محمود در بروجرد رئیس سادات طباطبائی و مرجع تقلید مردم بروجرد و بیشتر نواحی غرب ایران بود، و نزد عموم طبقات با اجلال و عظمت و احترام می زیست، و در نظر فقها و دانشمندان معاصر خود بسیار بزرگ می نمود. در »المآثر و الآثار» ص 143 از جلب و تبعید آن مرحوم توسط ناصرالدین شاه به خاطر امر به معروف و نهی از منکر در منطقه غرب، به تهران که چند بار واقع شد یاد می کند و می نویسد: »حاج میرزا محمود بروجردی از سلسله طباطبائیه آنجاست. در امر به معروف و نهی از منکر قلبی قوی داشت، او از این جهت چند بار به دربار گردون مدار احضار گردید! » حاج میرزا محمود 54 سال ریاست و مرجعیت داشت و با پدرش حاج میرزا علینقی که او نیز 46 سال ریاست دینی داشت جمعا صد سال پیشوائی و زعامت مسلمانان آن سامان را بعهده گرفته و به خوبی از عهده انجام آن برآمدند. مرقدش در بروجرد مورد احترام عموم طبقات است. بر سر در مقبره اش این آیه شریفه نوشته شده: عسی ربک ان یبعثک مقاما محمودا. شرح حالش را در کتاب »شرح زندگانی آیت الله بروجردی» و »علامه مجلسی» آورده ام.
2- این جلد هم به سفارش آیت الله فقید چاپ شد.
3- »حاج میرزا هبة الله بروجردی – خلف مرحوم میرزا محمود طباطبائی به فضل و تقوی و حسن خلق میان سادات طباطبائیه بروجرد ممتاز است و ریاست ایشان بر وی قرار گرفته.» المآثر و الآثار، ص 162.