از بزرگترین خدمات جاوید و باقی مرحوم آیةاللّه العظمی آقای بروجردی اقدام به تأسیس مسجدی بسیار عظیم و دیدنی در كنار روضه مباركه دخت موسی بن جعفر حضرت فاطمه معصومه(س) است.
از آنجا كه شهرستان مقدس قم درروایات، به عنوان حرم اهلبیت پیامبر معرفی شده است واز دگر سو مضجع و مدفن حضرت معصومه در آن میباشد طبعاً مورد توجّه جوامع شیعی در همه جای جهان است؛ زیرا عشق و علاقه به خاندان رسول اكرم9 در تار و پود وجود شیعه راه یافته و كلاًّ ماهیت شیعهگری؛ یعنی علاقهمندی و دلدادگی به اهلبیت پیامبر خاتم، واخذ معالم و معارف دینی از آن بزرگواران و مخازن وحی الهی. از این رو مركزی كه به عنوان حرم اهلبیت از آن یاد شده و خانه مخصوص آنان به شمار میرود و همواره هم آثار اهلبیت و اخبار و احادیث آنان از این سرزمین مقدس نشر میشده، مورد توجّه بوده و دلها به سویش پر میزده و كاروانها بدانسوی میآمدهاند و نیز خواهند آمد و این معنا در قرن اخیر رواج یافته و دلها از اطراف و جوانب بلاد اسلامی توجّه به قم نموده و رو به سوی آن میآورند؛ زیرا در این قرن، مركز مرجعیت شیعه و نقطه روی آوردن مقلدان و ارادتمندان علمای بزرگ و گرانقدر بدین شهر شده است.
وعمده مطلب اینكه قم یك شهر زیارتی است و یكی از با فضیلتترین افراد دودمان نبوّت و یكی از درخشانترین ستارگان آسمان مجد و شرف و بزرگواری؛ یعنی حضرت فاطمه معصومه در این شهر مدفون میباشند كه در جذب جماعات و كشش دلها و روی آوردن به این شهر ـ حال یا به عنوان اقامت دایمی یا به صورت موقت و زیارت ـ اثری به سزا دارد. با این خصوصیاتی كه ذكر شد مركزی مهم، وسیع، گسترده و با شكوه برای مزید عظمت شهر و نیز برای عبادت و بندگی زایران و سیاحت كنندگان و واردان بسیار ضروری به نظر میرسید.
چنان كه مدرّسان و محصّلان، سخت نیازمند مكانی مستعد برای تدریس وتدرّس بودند كه مدارس ومساجد نزدیك به مركز شهر جوابگوی درسهای بسیار بزرگ و باعظمت نبود و حجرات صحن شریف اوّلاً، پاسخگوی درسهای بزرگ نبود و ثانیاً، بر اثر اینكه در معرض رفت و آمد زوّار محترم بود و به طور طبیعی سر و صدا ایجاد میشد، برای درسهای كم جمعیت نیز جای مساعد و مناسبی نبود و بالأخره ضرورت یك مكان جادار و بیمزاحم از هر سو به خوبی احساس میشد.
مرحوم آیةاللّه العظمی بروجردی در صدد برآمد تا این مشكل را حل كند و رفاه و راحتی عبادت كنندگان و زوّار محترم و واردان و حوزه علمیه را یك جا فراهم آورد؛ از این رو به فكر تأسیس یك مسجد عظیم و بزرگ در مهمترین نقطه شهر برآمد و این مسجد را بنا نمود و از بدو شروع آن؛ یعنی سال 1367 قمری تا پایان عمر شریفش برای هر چه بهتر و با شكوهتر شدن آن اهتمام ورزید و هر چند تاآخر عمر مبارك آن بزرگوار كه سنه 1381 بود به كمال مطلوب نرسید و كاشیكاری خارجی آن ماند؛ ولی بالأخره به إذن اللّه ایشان در حیات خود ناظر بهرهبرداری از آن گردید. درس با عظمت خود را به این مسجد منتقل كرد و گروه بسیاری میتوانستند به راحتی از تحقیقات آن بزرگمرد استفاده كنند، نماز جماعت خود آن بزرگوار در آن مسجد انعقاد مییافت و عموم طبقات از روحانی و اداری و بازاری و كسبه مقیم و مسافر از فیض اقتدای به او بهرهمند میگردیدند.
و آن كمبودی كه عموم مردم واهل علم هر كدام به مناسبت شرایط و ظروف وحال خود قبلاً احساس میكردند با همّت عالی آن بزرگوار به كلّی مرتفع گردید.
و از مزایای این مسجد عظیم این است كه آن بزرگوار كتابخانهای بسیار مجلّل برای آن تأسیس كردند كه مشتمل بر یك مخزن شكوهمند و دو سالن بزرگ مطالعه میباشد و كتابهای نفیس خود ایشان و دیگران، از جمله مرحوم آیةاللّه حاج آقا حسن فرید محسنی اراكی بدانجا منتقل شد وامروز آن مخزن، مخزنی گرانبها و گنجینهای نفیس است كه تعداد چشمگیری كتابهای خطی ارزشمند دارد. چنانكه تعداد بسیار فراوانی كتابهای چاپی مختلف و گوناگون در رشته های متنوّع به انواع زبانها در آن جمع است. بنابراین مسجد مزبور در حقیقت یك مجتمع عظیم عبادی، فرهنگی و اجتماعی است.
پس از ارتحال آن بزرگوار تنها این مسجد بود كه میتوانست آن همه جمعیتهای عزادار و سوگوار و كاروانهای عزا كه به قم روی میآوردند و در سوگ مرجع اعظم عزاداری میكردند را جا و جواب بدهد.
و با شروع درسها ـ بعد از پایان ایام سوگواری آن مرد بزرگ ـ اكابر زعمای آن روز حوزه، مانند مرحوم امام و مرحوم آیةاللّه العظمی آقای گلپایگانی درس خود را بدانجا منتقل كردند، شبستانهای مسجد و قسمت زیر گنبد آن مركز برگزاری عالیترین جلسات درسی و نمودار روحانیت با عظمت شیعه و مرجعیت والای فرقه محقه امامیه گردید بهگونهای كه یك وقت دیدیم گزارشگران ژاپنی آمدند و از مجلس درس مرحوم آقای گلپایگانی و از شخص ایشان در حال تدریس و تحقیق، فیلمبرداری میكنند و حتی روز اوّل آقا در وسط فیلمبرداری اظهار تكدّر كردند و آنان به جای خود نشستند بعد بعضی خدمتشان عرض كردند كه این نشانگر مجد و عظمت و جلال روحانیت در خارج است. از این رو ایشان را قانع كردند كه فیلمبرداران ژاپنی بیایند و برنامه خود را عملی نمایند.
و امر بسیار مهم اینكه این مسجد و شبستانهای متعدد آن در جریان انقلاب مركز عظیم اجتماعات بی سابقه مبارزان گردید و اگر این مسجد نبود جایی كه این همه جمعیت را به خود بپذیرد نبود.
در پایان این قسمت، دو مطلب در خور تذكر و توجّه است: یكی عظمت این مسجد است كه بر اثر همّت والا و نظر بسیار بلند آن مرد بزرگ تأسیس شد و از بزرگترین و بهترین مساجد در عالم اسلام به شمار میرود و الحق كه اسم «مسجد اعظم» برای این مسجد شریف نامی با مسمّا و لایق آن است و این مسجد با شكوه در میان ابنیه اسلامی درخشش خاص و ویژهای دارد.
و دیگر این كه بزرگ منشی، بلند نظری، شجاعت و همّت والای آن بزرگوار در خلال ساختمان این بنیان رفیع بر همه ظاهر گشت؛ زیرا شاه مبلغی كه در آن زمان كم نبود، بلكه میتوانست جوابگوی بخشی از كار مهم ساختن مسجد باشد را برای مرحوم آیةاللّه العظمی آقای بروجردی فرستاد؛ و لیكن آن مرد بزرگ شجاعانه و با كمال عظمت و اقتدار از پذیرش آن وجه خودداری فرمود.
بزرگواری كه وجههای بسیار مختصر و ناچیز را از مردمان ضعیف وكارگرهای جزء میپذیرفت؛ ولی این مبلغ كلان را از او نپذیرفت و بدین ترتیب اوّلاً، عزّت وعظمت روحانیت را نشان آن خودخواه منحرف داد و به او فهماند كه روحانیت پاك و اصیل متّكی به قدرت خداست و در كارهای بسیار مهم و بزرگ، احساس كمترین نیازی به قدرتهای ظاهری نمیكند چه رسد به كارهای سهل المؤنه و معمولی وثانیاً، شبكه تبلیغاتی آن خود كامه را مسدود كرد و اسلحه تبلیغاتی او را از دستش گرفت.
و او را از اینكه از رهگذر مسجد و نام آیةاللّه بروجردی سوء استفاده كند محروم و مأیوس ساخت.