رساله های عملیۀ فارسی تا زمان مرحوم آیت الله بروجردی، طوری نبود که عامه مردم درست از آن استفاده کنند. با این که به زبان فارسی بود، مع الوصف تعبیراتی داشت که با همان زبان علمی و عربی در رسائل فارسی هم آمده بود، مانند «احوط» که معلوم نبود احتیاط مستحبی است یا واجب، و«اقوی» و امثال اینها.
فهم مسائل این رساله ها هم بستگی داشت به این که مسئله گویی آن را در اوقات نماز جماعت درس بگوید و مردم بدانند كه «اقوی» یعنی چه، و «احوط» مستحبی است، یا واجب و امثال اینها. چند سال بعد از اقامت آیت الله بروجردی در قم، تصمیم می گیرند فکری برای رساله های عملیه بکنند که همۀ افراد باسواد بتوانند هنگام مراجعه به آن رسائل مطلب را بفهمند و نیازی به سئوال از اهل علم نداشته باشند. دراین باره هم مردم اعتراض داشتند و پیشنهاد می کردند رسائلی تدوین شود که برای عموم قابل فهم باشد.
به دستور مرحوم آیت الله بروجردی، چند نفر از علما که در بیت ایشان بودند این کار را به عهدۀ یکی از فضلای آن روز حجة الاسلام علامۀ کرباسچیان می گذارند، وایشان هم مباحث فقهی را میان چند نفر از شاگردان خود تقسیم می کنند، مثلاً کتاب طهارت، یا خمس، یا حج، یا رهن و شاید، چند کتاب را به یکی از آنها می دهد.
آنها هم مسائل را با قلم ساده ای نوشتند و به ایشان دادند، و پس از نظارت کامل ایشان، تسلیم علمای بیت آیت الله بروجردی می شود. دو کتاب آن را که هم اکنون نمی دانم چه مباحثی بود، در دست حجج اسلام شهید علی قدوسی، و آقا شیخ یحیی عابدی زنجانی دیدم که آنها روی آن کتابها کار می کردند. پس از آن که در بیت آیت الله بروجردی، آیت الله آقای بدلا و سه نفر از علمای دیگر: آقا شمس الدین طباطبائی، و آقا سید حسن مدرس یزدی و آقا شیخ محمد موحدی قمی حدود یک سال کتابهای فقهی مزبور را که آماده شده بود، ملاحظه می کنند، وبا فتاوی مرحوم آیت الله بروجردی مطابقت می نمایند، به نام «توضیح المسائل» در تهران چاپ ومنتشر شد.
انتشار رسالۀ «توضیح المسائل» نقطۀ عطفی در آشنائی عامۀ مردم با مسائل شرعی بود، و در اندک زمانی هزاران جلد آن به فروش رسید، و هنوز یک سال نشده، چند بار چاپ ومنتشر گردید، و در سنوات بعد میلیون ها جلد آن انتشار یافت. این معنی به خوبی می رسانید که کوتاهی از مقامات روحانی و حوزه های علمی است که زودتر دست به کار نشده اند، و خود را با اوضاع زمان هماهنگ نساخته اند.
رسالۀ «توضیح المسائل» پس از رحلت آیت الله بروجردی هم با تطبیق فتاوی مراجع بعدی به همین نام تاکنون چاپ و منتشر شده است، یعنی متن از آیت الله بروجردی، و حواشی فتاوی مراجع بعدی است، ولی متأسفانه کار در همین جا متوقف مانده است. رسائلی هم که به نام های دیگر از مراجع بعدی تاکنون تدوین شده است، پاسخگویی نیاز مردم نیست. هنوز الفاظ وتعبیرات و اصطلاحاتی در این رسائل هست که می باید عوض شود و جای آنها را الفاظ و تعبیرات بهتر و ساده تری بگیرد.
هنوز گاهی مردم برای فهم بعضی از مسائل دچار سردرگمی می شوند، و نیاز به سئوال دارند، و باید از دیگری کمک بگیرند. رسائل عملیه باید روز به روز ساده تر و بیشتر قابل فهم باشد، و تعبیرات فقهی روشن تر شود و در یک کلام برای عامۀ مرد و زن و مخصوصاً نسل جوان کاملاً قابل فهم باشد.
………………………………………………………………
دوانی،علی،مفاخر اسلام ،ج 12،انشارات مركز اسناد انقلاب اسلامی ،ص222.