ولادت
حضرت آیة الله العظمى مكارم شیرازى در سال 1345 هجرى قمرى در شهر شیراز در میان یك خانواده مذهبى كه به فضائل نفسانى و مكارم اخلاقی معروفند دیده به جهان گشود. معظم له تحصیلات ابتدایى و دبیرستانى خود را در شیراز به پایان رسانید. هوش و حافظه قوى و استعدادسرشار، وى را در محیط مدرسه در ردیف شاگردان بسیار ممتاز قرار داده بود وچه بسا در یك سال، دو كلاس را طى مینمود. شرایط آن روز ایجاب مى كرد كه این نوجوان با چنین نبوغ و استعداد فوق العاده، راه دانشگاه را پیش گیرد و اندوخته هاى علمى خود را در طریق كسب درجات ظاهرى به كار اندازد، ولى دست تقدیر و عنایات پروردگار جهان و تمایلات باطنى ایشان به شناسایى عمیق معارف و حقایق اسلام، توجه این نابغه نورس را به سوى علوم اسلامى معطوف ساخت – بخصوص كه پس از شهریور سال 1320 شرایط دگرگون گردید و مدارس و معارف اسلامى از نو رونق گرفت.
حیات علمى : ایشان در حدود 14 سالگى رسمأدروس دینى را در ((مدرسه آقا باباخان شیراز)) آغاز كردند و در مدت اندكى نیازهاى خود را از علوم : صرف، نحو، منطق، بیان و بدیع تأمین نمودند.سپس توجه خود را به رشته فقه و اصول معطوف ساختند وبه خاطر نبوغ فوق العاده اى كه داشتند مجموع دروس مقدماتى و سطح متوسط و عالى را در مدتى نزدیك به چهار سال! به پایان رساندند. در همین سالها گروهى از طلاب حوزه علمیه شیراز را نیز با تدریس خود بهره مند مى ساختند. انتقادها و نظرات معظم له در قم تدریس و یا اضافه نسبت به متون علمى حوزه ها، آینده درخشان علمى ایشان را قطعى مى ساخت و در محافل علمى و روحانى آن دیار، استعداد، نبوغ، دقت و عمق تفكر معظم له درج مى شد و كسى نمى توانست این فضیلت خدادادى را انكار كند. این ستاره فروزان ، در حالى كه هنوز بیش از هیجده سال از عمر شریفش نگذشته بود با فكر نافذ وقلمى روان، حاشیه اى بر ((كفایة الأصول )) نوشت كه نقاط مبهمى از این كتاب را روشن مى ساخت. ایشان در 18 سالگى وارد حوزه علمیه قم شدند و قریب پنج سال از جلسات علمى و درس اساتید بزرگ آن زمان مانند حضرت آ یة الله العظمى بروجردى و آیات بزرگ دیگر – رضوان الله علیهم)) بهره گرفتند. معظم له براى آشنایى با نظرات و افكار اساتید بزرگ یكى از حوزه هاى عظیم شیعه در سال 1369 هـ.ق وارد حوزه علمیه نجف اشرف گردید و در آنجا در دروس اساتید عالى مقام و بزرگى همچون أیات عظام: آقاى حكیم و آقاى خوئى و آقاى عبدالهادى شیرازى و اساتید برجسته دیگر – قدس الله اسرارهم- شركت جستند. معظم له در سن 24 سالگى به اخذ اجازه اجتهاد مطلق از محضر دو نفر از آیات بزرگ نجف نائل شدند وحضرت آیت الله العظمى حكیم تقریظ كوتاه و پر محتوایى بر تقریرات ایشان از درس فقه (ابواب طهارت) نوشتند كه بسیار ممتاز است. اقتباس و استفاضه از فیوض علمى دروس اساتید نجف همچنان ادامه داشت تا این كه بر اثر نبود وسایل و امكانات، در ماه شعبان 1370 هـ.ق به ایران بازگشتند و در شهر مقدس قم كه آن روز مشتاق رجال علمى بود مأوى گزیدند و در جمعى كه باید بعدا اثرى بس عظیم به وجود آوردند وارد شدند. حضرت آیت الله العظمى مكارم شیرازى بعد از بازگشت به ایران به تدریس سطوح عالى و سپس خارج ((اصول )) و فقه پرداختند و قریب 28 سال است كه جوزه گرم درس خارج ایشان مورد استقبال طلاب و بسیارى از كتب مهم فقهى را پس از تدریس به رشته تحریر درآورده اند. در حال حاضر حوزه درس خارج ایشان یكى از پرجمعیت ترین دروس حوزه علمیة شیعه است و قریب به دو هزار نفر از طلاب و فضلاى عالیقدر از محضر ایشان استفاده مىكنند. ایشان از آغاز دوران جوانى به تألیف كتاب در رشته هاى مختلف عقاید و عارف اسلامى و مسأله ولایت و سپس تفسیر و فقه و اصول پرداختند، ویكى از مؤلفان بزرگ جهان اسلام محسوب مى شوند.
حیات سیاسى: ایشان در انقلاب اسلامى حضور فعال داشتند و به همین دلیل چند بار به زندان طاغوت افتادند و به سه شهر ((چابهار)) ، ((مهاباد))، ((انارك)) تبعید شدند و در تدوین قانون اساسى در خبرگان اول، نقش مؤثرى داشتند.
خدمات ارزنده معظم له :
الف – نشریه علمى مركز بزرگ شیعه ازمدتها پیش احساس می شد كه حوزه علمیه قم نیازمند یك نشریه عمومىاست تا بتواند بانشریات گمراه كننده اى كه بدبختانه تعداد آنهانیز كم نبودمبارزه نماید . بعلاوه مسلمانان همواره ازاین دانشگاه بزرگ اسلامى چنین انتظارىراداشتند وطبقات مختلف ازمراجع بزرگ حوزه ودیگران چنین تقاضایىمىكردند بطور مسلم انتشارمجله اى كه بتواند به اشكالات مذهبى جوانان پاسخ بگوید وبا نشریات گمراه كننده مبارزه نماید،مشكلاتی داشت كه باید پشت سر گذاشته می شد.وازآنجا كه بعضى از افكار درآن روز آماده پذیرش چنین نشریه اى نبود اندیشمندانى مصمم ومبتكررا مى طلبید تا با عزم راسخ خود این بار مهم را به دوش گیرند. از این نظر معظم له به اتفاق جمعى واز دانشمندان نشریه ماهانه((مكتب اسلام)) را با مساعد ت زعماى حوزه علمیه قم وبا كمك مالى عده اى از نیكوكاران پایه گذارى كردند.این نشریه در جهان تشیع بی سابقه بود و شاید از نظر وسعت انتشار – در میان مجلات علمى و دینى – در تمام جهان اسلام, جزؤ درجه اولها بود. این مجله راه نوینى به روى فضلا و دانشمندان دوان جوزه گشود. و در حالى كه از سال تأسیس آن (1336 شمسى)بیش از 39 سال می گذرد خدمات ارزنده ایى به جهان اسلام و شیعه نمود ودر قلوب جوانان و دانشجویان و اساتید وفضلا، مقام و منزلتى بس ارجمند پیدا كرد و نور اسلام و تشیع را از مركز آن به اطراف جهان فرستاد.
ب – نقطه تحول در افكار طلاب و دانشجویان در سالهاى 1330 تا 1332 تبلیغات ((مادیها)) در محیط كشور بالا گرفت، مقامات روحانى و شخصیتهاى علمى حوزه احساس كردند كه هجوم مكاتب باطله و نشریات روز افزون افراد گمراه و ایادى بیگانه كه در اختیار جوانان گذارده مى شود،جوانان را تهدید مى كند. در این برهه از زمان رجال مذهب واستادان فلسفه و عقاید، احساس مسئولیت كرده و جلسه هایى براى آشنا ساختن جوانان با طرز مبارزه منطقى با این مكاتب، تشكیل دادند و معظم له یكى از پیشگامان در تأسیس چنین جلساتى بودند. ایشان با همكارى جمعى از دانشمندان جلسه بحث علمى و فلسفى تشكیل دادند كه در آن جلسه كلیه اصول فلسفى مكتبهاى مادى مطرح می گردید. این جلسه سبب شد تا ایشان در این مباحث به حد كافى غور كنند ورساله و نوشته هاى آنها را مورد بررسى قرار دهند. از این نظر توانستند یك شاهكار علمى كه در باب خود ممتاز و بى نظیر است به نام ((فیلسوف نماها)) را از خود به یادگار بگذارند. این كتاب با استقبال عظیم جوانان و طبقه روشنفكران رو به رو گردید و دسته اى از گمراهان در پرتو این كتاب از چنگال مكتب مادیگرى و ماتریالیسم رهایى یافتند. این كتاب بیش از 30 مرتبه به چاپ رسیده و به تصدیق اهل فن كمتر كتابى این چنین جامع در تحلیل اصول فلسفى ماركسیستها نگارش یافته است. با اینكه دهها سال از انتشار این كتاب مى گذرد هنوز طراوت و ابتكار خود را در محیطهاى علمى حفظ نموده است و اخیرا كه كمونیستها، كشور همسایه و مسلمان افغانستان را مورد هجوم وحشیانه خود قرار داده و آن را مدتى به اشعال خود در آورده بودند، اخبار فراوانى رسید كه حاكى از نقش مهمى است كه این كتاب در خنثى نمودن تبلیغات خام آنها و در توجیه صحیح مردم ایفا كرده بود. این فصل در حقیقت نخستین نقطه تحول فكرى در حوزه علیه قم بود و از این هنگام به بعد ایشان قسمتى از اوقات خود را صرف خواندن كتابها فلسفى و كلامى و مطالعه در آرا و عقاید فرقه هاى مختلف اسلامى و غیر اسلامى به خوبى واقف گردند و كتابهایى در این زمینه منتشر سازند.
ج- تأسیس جلسات درس عقاید و مذاهب معظم له احساس كردند كتابهاى كه در زمینه عقاید اسلامى نوشته شده با گذشت زمان نمى تواند پاسخگوى همه نیازمندیهاى این زمان باشد؛ زیرا این كتابها در قرونى نوشته شده كه اشكالات امروز مادیها مطرح نبود و بازار ایادى استعمار این چنین گرم نبود. بعلاوه در آن كتابها مسائلى مانند نزاع ((اشعرى و معتزلى)) و امثال آن مطرح است كه امروز از گردونه مباحث عقاید بیرون رفته و رنگ بحثهاى موسمى به خود گرفته . روى این ملاحظات ایشان بار دیگر به كمك ذوق و استعداد خاص خویش، مسائل عقیدتى اسلام و اصول پنجگانه را به طرز بى سابقه اى مطرح ساختند و با تشكیل درس عقاید، صدها نفر را به این مسائل آشنا كردند و كتابهایى كه حاوى فشرده آن جلسات علمى است،تألیف نمودند.
د- مجمع علمى نجات نسل جوان ایشان به موازات جلسات درس عقاید، جلسه دیگرى تشكیل دادند كه در هشت رشته از مذاهب موجود جهان، افرادى پرورش یابند تا بتواننداز طریق بحث و مناظره یا نوشتن كتاب، با مبلغان مذاهب مختلف رو به رو شوند و به ایرادها و دلایل آنها پاسخ گویند.این جلسه در مدت كمى توانست فضلایى پرورش دهد كه هر كدام در رشته خاص خود تخصص لازم را كسب نمودند. وهم اكنون جمعى از نویسندگان زبده جوان حوزه علمیه، محصول آن جلسه مى باشند. همچنین براى رهایى جوانان از چنگال عوامل فساد به همكارى جمعى دست به تشكیل (( مجمع علمى نجات نسل جوان)) زدند. یكى از نتایج این مجمع گذاردن نشریات جالب در اختیار جوانان بود كه به سرعت جاى خود را در میان جوانان كشور باز كرد.
هـ – مبارزه با التقاطیها معظم له در یكى از سفرهاى خود به شهر شیراز با بازار گرم صوفیگرى رو به رو شدند. گروهى از محضر ایشان در خواست نمودند كه با قلم شیواى خود كتابى پیرامون اصول صوفیگرى – كه اتفاق و ادب در ان رعایت شده باشد – بنویسد. معظم له نیز با استفاده از مدارك موجود، عقاید دسته مزبور را با كمال ادب و احترام – كه همواره شیوه ایشان در نگارش مى باشد- مورد بررسى و انتقاد قرار داده و كتابى نوشتند كه به نام ((جلوه حق)) در سال 1330 انتشار یافت. طرز نگارش این كتاب توجه مخصوص حضرت آیت الله العظمى بروجردى (ره) را جلب نمود و مؤلف را به حضورخود پذیرفت ، پس از تقدیر از خدمات ازرنده ایشان بیاناتى ایراد فرمودند از جمله این كه ((من این كتاب را به هنگام فراغت مطالعه كردم و كوچكترین نقطه ضعفى در آن به نظرم نیامد. شكرالله مساعیك!))
و- تأسیس مؤسسات و مراكز علمى در این زمینه ایشان مصمم اند به تعداد معصومین – علیهم السلام – مدرسه و مركز علمى تأسیس نمایند و بحمدالله تا كنون موفق به تأسیس چهار مدرسه مهم در حوزه علمیه قم و دو مؤسسه دینى رفاهى براى طلاب حوزه هاى علمیه در مشهد گردیده اند.
ز- تألیفات و آثار از معظم له تا كنون حدود یكصد وسى جلد كتاب به چاپ رسیده كه بعضى از آنها بیش از 30 بار تجدید چاپ شده و بعضى به بیش از ده زبان زنده دنیا ترجمه شده و در كشورهاى مختلف انتشار یافته است . تفسیر نمونه ایشان به چند زبان ترجمه شده و در اغلب خانه ها موجود است؛ این تفسیر و تفسیر موضوعى پیام قرآن باب تازه اى در تفسیر قرآن گشوده و كتب اعتقادى ایشان به هنگام هجوم مكاتب باطله، پناهگاهى براى طلاب و دانشجویان بود. از جمله كتب فقهى ایشان : انوار الفقاهه، والقواعد الفقیة و انوار الاصول و تقلیقات مستدل و مشروحى بر تمام عروة الوثقى مى باشد كه مكرر به چاپ رسیده است. رساله عملیه ایشان (توضیح المسائل) تا كنون بارها چاپ شده و این رساله به زبان عربى و اردو و تركى آذرى و انگلیسى نیز ترجمه و منتشر شده است.
………………………………………………………………………………….
منبع: این زندگی نامه برگرفته شده ازسایت حضرت آیت الله العظمی مكارم شیرازی (مدظله العالی) می باشد