مسأله 600- نماز خواندن بر میت مسلمان، اگرچه بچّه باشد واجب است، ولی باید پدر و مادر آن بچه یا یكی از آنان مسلمان باشند، و شش سال بچه تمام شده باشد.
مسأله 601- نماز خواندن بر بچّه‌ای كه شش سال او تمام نشده، مستحب است، ولی نماز خواندن بر بچّه‌ای كه مرده به دنیا آمده مستحب نیست.
مسأله 602- نماز میت باید بعد از غسل و حنوط و كفن كردن او خوانده شود، و اگر پیش از این‌ها یا در بین این‌ها بخوانند ـ اگرچه از روی فراموشی یا ندانستن مسأله باشد ـ كافی نیست.
مسأله 603- كسی كه می‌خواهد نماز میت بخواند، لازم نیست با وضو یا غسل یا تیمّم باشد، و بدن و لباسش پاك باشد، و اگر لباس او غصبی هم باشد اشكال ندارد، اگرچه احتیاط مستحب آن است كه تمام چیزهایی را كه در نمازهای دیگر لازم است رعایت كند.
مسأله 604- كسی كه به میت نماز می‌خواند باید رو به قبله باشد، و نیز واجب است میت را مقابل او به پشت بخوابانند به طوری كه سر او به طرف راست نمازگزار و پای او به طرف چپ نمازگزار باشد.
مسأله 605- مكان نمازگزار باید غصبی نباشد، و نیز باید از جای میت پست تر یا بلندتر نباشد، ولی پستی و بلندی مختصر اشكال ندارد.
مسأله 606- نمازگزار باید از میت دور نباشد، ولی كسی كه نماز میت را به جماعت می‌خواند، اگر از میت دور باشد، چنانچه صفها به یكدیگر متصل باشد اشكال ندارد.
مسأله 607- نمازگزار باید مقابل میت بایستد، ولی اگر نماز به جماعت خوانده شود و صف جماعت از دو طرف میت بگذرد، نماز كسانی كه مقابل میت نیستند اشكال ندارد.
مسأله 608- بین میت و نمازگزار باید پرده و دیوار یا چیزی مانند این‌ها نباشد، ولی اگر میت در تابوت و مانند آن باشد اشكال ندارد.
مسأله 609- در وقت خواندن نماز باید عورت میت پوشیده باشد، و اگر كفن كردن او ممكن نیست، باید عورتش را اگرچه با تخته و آجر و مانند این‌ها باشد بپوشانند.
مسأله 610- نماز میت را باید ایستاده و با قصد قربت بخواند، و در موقع نیت، میت را معین كند، مثلاً نیت كند: نماز می‌خوانم بر این میت قربۀ الی الله.
مسأله 611- اگر كسی نباشد كه بتواند نماز میت را ایستاده بخواند، می‌شود نشسته بر او نماز خواند.
مسأله 612- اگر میت وصیت كرده باشد كه شخص معینی بر او نماز بخواند، احتیاط واجب آن است كه آن شخص از ولی میت اجازه بگیرد، و بر ولی هم واجب است كه اجازه بدهد.
مسأله 613- مكروه است بر میت چند مرتبه نماز بخوانند، ولی اگر میت اهل علم و تقوی باشد مكروه نیست.
مسأله 614- اگر میت را عمداً، یا از روی فراموشی، یا به جهت عذری بدون نماز دفن كنند، یا بعد از دفن معلوم شود نمازی كه بر او خوانده شده باطل بوده است، تا وقتی جسد او از هم نپاشیده واجب است با شرطهایی كه برای نماز میت گفته شد به قبرش نماز بخوانند.
دستور نماز میت
مسأله 615- نماز میت پنج تكبیر دارد و اگر نمازگزار پنج تكبیر به این ترتیب بگوید كافی است:
بعد از نیت و گفتن تكبیر اوّل بگوید: «اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّاللهُ وَاَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ اللهِ».
و بعد از تكبیر دوم بگوید: «اللّهُمَّ صَلِّ علی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ».
و بعد از تكبیر سوم بگوید: «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنینَ وَالْمُؤمِناتِ».
و بعد از تكبیر چهارم اگر میت مرد است بگوید: «اللّهُمَ اغْفِر لِهذا الْمَیتِ» و اگر زن است بگوید: «اللّهُمَ اغْفِر لِهذِهِ الْمَیتِ».
و بعد تكبیر پنجم را بگوید.
و بهتر است بعد از تكبیر اوّل بگوید:
«اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَریكَ لَهُ وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسوُلُهُ اَرْسَلَهُ بِالْْحَقِّ بَشیراً وَنَذِیراً بَینَ یدَی السّاعَۀ».
و بعد از تكبیر دوم بگوید:
«اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبارِكْ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ كَاَفْضَلِ ما صَلَّیتَ وَبارَكْتَ وَتَرَحَّمْتَ عَلی اِبْراهِیمَ وَآلِ اِبْراهِیمَ اِنَّكَ حَمِیدٌ مَجیدٌ وَصَلِّ عَلی جَمِیعِ الاَْنْبیاءِ وَالْمُرْسَلِینَ وَ الشُّهداءِ و الصِّدّیقینَ وَ جَمِیعِ عِبادِ اللهِ الصّالِحِینَ».
و بعد از تكبیر سوم بگوید:
«اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنینَ وَ الْمُؤمِناتِ وَ الْمُسْلِمینَ وَ الْمُسْلِماتِ الأَحْیاءِ مِنْهُمْ وَ الأمْواتِ تابِعْ بَینَنا و َبَینَهُمْ بِالْخَیراتِ اِنَّكَ مُجِیبُ الدَّعَواتِ إِنَّكَ عَلی كُلِّ شَیء قَدِیرِ».
و بعد از تكبیر چهارم اگر میت مرد است بگوید:
«اللّهُمَ اِنَّ هذَا عَبْدُكَ وَ ابْنُ عَبْدِكَ وَ ابْنُ اَمَتِكَ نَزَلَ بِكَ وَ اَنْتَ خَیرُ مَنْزوُلٍ بِهِ، الَلّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْه اِلاّ خَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا، اللّهُمَّ اِنْ كانَ مُحْسِناً فَزِدْ فی اِحْسانِهِ و َاِنْ كانَ مُسِیئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ و اغْفِرْ َلَهُ اللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَكَ فِی اَعلی عِلّیین وَاخْلُفْ عَلی اَهْلِهِ فِی الغابِرینَ وَارْحَمْهُ بِرَحْمِتَكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ».
و بعد تكبیر پنجم را بگوید.
ولی اگر میت زن است بعد از تكبیر چهارم بگوید:
«اللّهُمَ اِنَّ هذِهِ اَمَتُكَ وَ ابْنَۀ عَبْدِكَ وَ ابْنَۀ اَمَتِكَ نَزَلَتْ بِكَ وَ اَنْتَ خَیرُ مَنْزوُلٍ بِهِ، اَللّهُمَّ اِنّا لانَعْلَمُ مِنْها اِلاّ خَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِها مِنّا الَلّهُمَّ اِنْ كانَتْ مُحْسِنَۀ فَزِدْ فی اِحْسانِها وَ اِنْ كانَتْ مُسِیئَۀ فَتَجاوَزْ عَنْها وَ اغْفِرْلَها، الَلّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَكَ فِی اَعْلی عِلّیین وَ اخْلُفْ عَلَی اَهْلِها فِی الغابِرینَ وَ ارْحَمْها بِرَحْمِتَكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ».
مسأله 616- باید تكبیرها و دعاها را طوری پشت سر هم بخواند كه نماز از صورت خود خارج نشود.
مسأله 617- كسی كه نماز میت را به جماعت می‌خواند باید تكبیرها و دعاهای آن را هم بخواند.
مستحبات نماز میت
مسأله 618- چند چیز در نماز میت مستحب است:
اوّل: كسی كه نماز میت می‌خواند با وضو یا غسل یا تیمّم باشد، و احتیاط مستحب آن است در صورتی تیمّم كند كه وضو و غسل ممكن نباشد، یا بترسد كه اگر وضو بگیرد یا غسل كند به نماز میت نرسد.
دوم: اگر میت مرد است، امام جماعت یا كسی كه فُرادی به او نماز می‌خواند، مقابل وسط قامت او بایستد، و اگر میت زن است مقابل سینهاش بایستد.
سوم: پا برهنه نماز بخواند.
چهارم: در هر تكبیر دست‌ها را بلند كند.
پنجم: فاصلۀ او با میت به قدری كم باشد، كه اگر باد لباسش را حركت دهد به جنازه برسد.
ششم: نماز میت را به جماعت بخواند.
هفتم: امام جماعت تكبیر و دعاها را بلند بخواند، و كسانی كه با او نماز می‌خوانند آهسته بخوانند.
هشتم: در جماعت اگرچه مأموم یك نفر باشد عقب امام بایستد.
نهم: نمازگزار به میت و مؤمنین زیاد دعا كند.
دهم: پیش از نماز سه مرتبه بگوید : الصَّلاۀ.
یازدهم: نماز را در جایی بخوانند، كه مردم برای نماز میت بیشتر به آن جا می‌روند.
دوازدهم: زن حائض اگر نماز میت را به جماعت می‌خواند در صفی تنها بایستد.
مسأله 619- خواندن نماز میت در مساجد مكروه است، ولی در مسجد الحرام مكروه نیست.