کتاب با ارزش مجمع الفوائد فی شرح الفرائد [ تقریرات درس رسائل حضرت آیت الله موسوی تهرانی (حفظه الله) ] از چاپ خارج شد این کتاب که توسط موسسه آیت الله العظمی بروجردی(ره) گرداوری شده است در 779 صفحه به چاپ رسیده است که از ابتدای مباحث ظن آغاز و تا انتهای بحث حجّیت قول لغوی ادامه می یابد.
اجمالی از کتاب:
علم اصول فقه از مهم ترین ابزار استنباط فقهی به شمار می رود که اجتهاد و استنباط احکام کلی از کتاب و سنت بدون آن امکان پذ یر نخواهد بود. این میراث علمی در طول تاریخ توسعه یافته و دیدگاه و مکاتبی در آن شکل گرفته است و آثار عمیق و ارزشمند ی در این زمینه به نگارش در آمده است.
بی تردید می توان شیخ انصاری را مؤسس مکتب جدید ی در اصول دانست که تفاوت های اساسی با اصول دوره ها ی پیشین دارد، این دوره که از شیخ اعظم آغاز می شود و تا هم اکنون ادامه می یابد، دوره ی طلایی اصول فقه شیعه به شمار می رود. شیخ انصاری در اصول فقه، مصداق اتم و اکمل از بهره بردن از سنت ها و اندیشه ها ی پیشینیان می باشد و بعد از پیراستن آن از زواید و خطاها و افزودن مبانی و اندیشه های تازه در استحکام آن نقش اساسی و بنیادی دارد. در واقع شیخ اعظم بنیان اصول فقه گذشته را فرو نریخت تا آن را بنا ی دیگر نهد.
زیرا وی اشکال بنیادی و ریشه ا ی در آن نمی دید تا لزوم تجدید بنایش احساس شود بلکه او تنها احساس می کرد که بنیان اصول نیازمند تحول، تکمیل و تحکیم است تا به قلّه ی تکامل خویش برسد و حرکت رو به رشد خود را پی بگیرد.
مرحوم شیخ انصاری اگر چه در فقه، اصول، کلام و … متبحّر بود، اما آنچه او را بیش از پیش متمایز و متشخص کرده اندیشه ها ی اصولی او است.
از جمله مهم ترین آثار ایشان می توان به فرائد الأصول اشاره کرد که از زمان نگارش آن تا کنون به عنوان کتاب درسی تدریس می شود و از جایگاه ویژه ا ی در حوزه ها ی علمیه برخوردار می باشد.
این کتاب از بهترین و دقیق ترین کتب اصولی است که در خلال قرن سیزده هجری تدوین شده است. استاد بزرگوار و مدقق حضرت آیت الله موسوی تهرانی (حفظه الله) بیش از چهل سال و در قالب ده دوره با بیانی شیوا و روان و منحصر به فرد آن را تدریس فرموده به طوری که تمام جوانب و احتمالات را بیان و بررسی می کنند و مطالب بکر و نکات دقیق را استخراج و بازگو می کنند به گونه ا ی که هیچ نکته مبهم و ناگفته ا ی باقی نمی ماند و از این طریق شاگردان برجستة بسیاری را پرورش داده اند.
از این رو مؤسسه حضرت آیت الله العظمی بروجردی بر آن شد، تا جلد دوم این شرح گران سنگ که به نام مجمع الفوائد فی شرح الفرائد نامگذاری شده است را از ابتدای مباحث ظن آغاز و تا انتهای بحث حجّیت قول لغوی ادامه می یابد، را به چاپ برساند.
ویژگی های اثر حاضر
آنچه در این مقدمه فرا روی خوانندگان ارجمند قرار می گیرد ابتدا مروری کوتاه بر ویژگی ها و ساختار کلی این اثر می باشد.
بعد از مرحلۀ ضبط دروس معظم له آن ها را به صورت مکتوب در آورده و سپس مؤسسۀ محترم برای آماده کردن دروس از حالت گفتاری به نوشتاری، پس از استخراج مصادر با دقت تمام به کار تدوین، تنظیم، آماده سازی و ویرایش آن تحت اشراف و نظارت مستقیم حضرت استاد پرداخت و بعد از تایید معظّم له این اثر پر بار و سودمند به چاپ رسید. در ادامه برخی از ویژگی ها و امتیازات اثر حاضر را بازگو می کنیم:
1- مکتوب شدن دروس ضبط شده.
2- استخراج مصادر.
3- تقریر و تدوین: در این مرحله، صرفاً به تبدیل گفتار به نوشتار اکتفاء نشده، بلکه مطالب تکراری که مجلس درس اقتضای آن را دارد، به گونه ا ی به هم آمیخته شده تا هیچ نکته ای از دست نرود، همچنین در برخی موارد، توضیح کاملتری به منظور غنی تر شدن بحث ارائه گردید.
لازم به ذکر است که در مرحلة تقریر و تدوین مطالب مورد نظر استاد به صورت کامل حفظ گردیده و هیچ گونه تصرفی در آن انجام نگرفت، مگر در مواردی که شخص معظّم له به حذف یا افزودن آن ها تصریح فرمودند.
4- در ابتدای هر بحث، بخش کوتاهی تحت عنوان «اشاره» قرار داده شد که بیانگر نتیجۀ پیشین و موضوع مورد نظر در بحث حاضر است تا قبل از ورود، جایگاه بحث روشن شود.
5- تطبیق متن: در این قسمت کوشش شد تا ترجمه ای نسبتاً آزاد و در عین حال، با رعایت ساختار زبان عربی ارائه گردد.
6- تا جایی که امکان داشت عبارات علما را در پاورقی نقل نمودیم تا دسترسی به اصل کلمات آسان تر باشد.
7- ویرایش نهایی: در این مرحلۀ تلاش شد تا اصطلاحات تخصّصی علم فقه و اصول ـ که اذهان با آن ها مأنوس می باشند ـ به همان صورت حفظ شوند.