مقصد اوّل در واجبات است بدان که چون از عرفات در شب عید قربان کوچ کند به سوی مشعر الحرام آید در آنجا شب را بروز بیاورد و بعضی این بیتوته را واجب می دانند و نسبت به اکثر داده اند و این احوط است و نیّت چنین کند که شب را بروز میاورم در مشعر الحرام به جهت رضای الهی و چون طلوع فجر شود نیّت وقوف کند که می باشم در مشعرالحرام تا طلوع آفتاب در حج تمتع به جهت وجوب آن قربة الي الله و اشهر و احوط وجوب ماندن است تا طلوع آفتاب (1) پس اگر عمدا پیش از طلوع آفتاب بیرون رود از وادی محسر تجاوز کند گناه(2)کار است و بعضی گوسفند کفّاره واجب دانسته اند(3)و دراینجا چند مسئله است.
مسئلۀ اوّل آنکه وقوف به معشر رکن(4)است و مجموع آن متّصف به وجوب پس اگر کسی بالمرّه او را ترک کند حجّ او باطل است لکن وقوف به مشعر گاهی ساقط می شود در حقّ کسی که شب را در آن جا به روز آورده باشد به قصد وقوف و دشوار باشد بر او ماندن بعد از طلوع فجر مثل زنها و مردان پیر و بیماران که به جهت ازدحام مشقّت بسیار به ایشان روی می دهد یا کسانی که کار ضرور دارند پس جایز است که قبل از طلوع فجر از آنجا بیرون رود به سوی منی و اگر عذر نداشته باشد بعضی(5)گفته اند که اگر بیرون رود پیش از طلوع فجر به شرطی که علاوه بر بیتوته مشعر وقوف عرفه از او فوت نشده باشد باز حجّ او صحیح است و لکن بر او یک گوسفند کفّاره لازم است و احوط خلاف آن است.
مسئلۀ دوّیم آنکه کسی که ادراک نکند وقت مذکور را کفایت می کند در حقّ او ماندن در زمانی قبل از زوال پس وقوف مشعر از برای او سه وقت است .
یکی در شب عید در حقّ کسانی که متمکّن از ماندن در مشعر بعد از طلوع فجر نبوده باشند چنانچه گذشت و دیگری ما بین طلوع فجر و طلوع آفتاب تا زوال .
مسئلۀ سیّم آنکه چون معلوم شد که هر یک از وقوف به عرفات و وقوف به مشعر وقت اختیاری و اضطراری دارند پس می گوئیم مکلّف به ملاحظۀ ادراک دو موقف یا یکی از آنها در وقت اختیاری یا اضطراری و عدم ادراک از آنها(6) بر نُه قسمت اول آنكه ادراك هر دو وقوف كند در وقت اختیاری هر دو پس اشکال در صحّت حج نیست دوّیم آنکه هیچیک را ادراک نکند پس اشکال نیست در عدم ادراک حجّ پس به همان احرام حجّ عمرۀ مفرده که عبارت از طواف و نماز و سعی و تقصیر و طواف نساء و نماز آن باشد به جا می آورد و از احرام محلّ می شود و اگر چنانچه گوسفند همراه داشته باشد ذبح می کند و مستحبّ است که بماند در منی با حجّاج و چون به مکّه رود افعال عمره را به جا می آورد و در سال آینده حج می کند اگر شرایط مقرّره وجوب حجّ درباره او متحقّق(7) بشود سیّم آنکه ادراک بکند اختیاری عرفه را با اضطراری مشعر چهارم عکس آن و در هر دو صورت حجّ صحیح است و دعوی اجماع بر صحّت در هر دو مسئله شده پنجم آنکه ادراک کند اضطراری هر دو وقوف را و در صحّة حج در این صورت خلاف است صحة(8) بعید نیست لکن احوط اعاده حجّ است در سال آینده با شرایط وجوب ششم آنکه ادراک کند اضطراری مشعر را تنها در اینجا نیز خلاف آنست و عدم صحّت در اینجا اقوی و اشهراست(9) هفتم ادراک اختیاری عرفه تنها اشهر در این صورت صحّت است بلکه بعضی نفی خلاف در آن کرده اند لکن حکم به آن مشکل و خلاف در آن متحقّق است هشتم آنکه ادراک کند اختیاری مشعر را ظاهر در این صورت صحّت است و ظاهر عدم خلافست در آن نهم اضطراری عرفه را ادراک کند تنها و حجّ در این صورت صحیح نیست.
……………………………………………………………………………………..
1 – یا کوچ کردن در وقتی که پیش از طلوع آفتاب از وادي محسر تجاوز نکند ح طبا مدّظلّه.
2- بنا بر احتیاط ح طبا مدّظلّه.
3 – اقوی عدم وجوب است ح طبا مدّظلّه.
4 – يعني مسّمای از آن ح طبا مدظله.
5- بلکه این قول مختار مشهور است ح طبا مدظلّه
6- بلکه به اعتبار آنکه اضطراری مشعر دو قسم است. لیلی و نهاری به دوازده قسم منقسم می شود ح طبا مدّظلّه.
7- اگر فوت موقفین از جهة تنگی وقت بوده بدون تقصیری از او و الاّ واجب است حجّ بر او در سال آینده مط ح طبا مدّظله
8- محتاج بتأمّل است ح طبا مدظلّه.