مقصد اوّل در واجبات است بدان که واجب است وقوف به عرفات و آن موضعی است محدود بحدود معروفه و مراد از وقوف همین بودنست در آن مکان چه سواره چه پیاده چه متحرّک چه ساکن بلی اگر در مجموع زمان خوابیده باشد یا بیهوش باشد وقوف او باطل است و واجب است بنابر احوط بودن در آنجا از ما بعد زوال تا غروب شرعی که وقت افطار و نماز مغربست پس کافی نیست حضور در آن مکان در وقت عصر مثلاً و واجب است در آن نیّت به این نحو که می باشم در عرفات از پیشین امروز تا شام در حج تمتّع حجّة الاسلام به جهت اطاعت فرمان خداوند عالم(مسئله1) و بدان که بودن در مجموع این زمان اگر چه واجب است الاّ آن که رکن نیست پس اگر ترک آن را به سبب ترک کردن بعض اجزاء آن مثل آنکه مقداری از ما بعد زوال وقوف نکند حجّ او صحیح خواهد بود اگر چه گناه کار بوده باشد بلی مسّمای وقوف رکن است و ترک آن عمداً موجب بطلان حجّ تمتّع است و سهواً مبطل نیست مگر آنکه وقوف مشعر را نیز سهواً ترک کند و در این جا چند مسئله است.
اوّل آنکه هر گاه کسی تأخیر کند وقوف را از ظهر به انکه حاضر نشود در عرفات الاّ بعد از گذشتن مقداری از ظهر پس بنابر آنکه گذشت که واجب است وقوف از زوال تا غروب این شخص گناه کار(1) خواهد بود و جمعی برانند که بودن از زوال واجب نیست چنانچه ظاهر بعض اخبار است و اوّل احوط است.
دویّم آنکه هر گاه كسي پيش از غروب از آن جا كوچ كند عمدا و بيرون رود از حدود عرفات پس اگر نادم شد و برگشت و ماند تا غروب احوط کفّاره است و اگر برنگشت واجب است بر او شتری که او را در راه خدا در روز عید در مکه(2) نحر کند و اگر قادر نباشد هیجده روز متوالی روزه بگیرد و اگر سهواً کوچ کرد و بیرون رفت پس اگر متذکّر شد مراجعت می کند و اگر نکرد ظاهراً در حکم عامد است(3)و اگر به خاطرش نیاید چیزی بر او نیست و حکم جاهل به مسئله حکم ناسی است.
سیّم کسی که بالمرّه وقوف را ترک کند در مدت مذکوره(4) عمداً حجّ او باطل است و کفایت نمی کند دربارۀ او وقوف در شب عید که وقوف اضطراری عرفه است اگر چه دربارۀ غیر عامد کافیست چنانچه خواهد آمد.
چهارم اگر کسی به سبب عذری مثل نسیان و ضیق وقت و نحو آن ادراک وقوف در جزئی از مدّت مذکوره نکند پس کفایت می کند او را بودن به عرفات در مقداری از شب عید هر چند اندک باشد و این زمان را وقت اضطراری عرفه می گویند و اگر کسی ترک کند او را عمداً پس ظاهر الحاق آن است به وقوف اختیاری عرفه در افساد حجّ هر چند ادراک نماید وقوف مشعر را .
پنجم اگر كسي فراموش كند وقوف به عرفات را در وقت اختیاری و اضطراری کفایت می کند از برای صحّت حجّ و ادراک وقوف به مشعر الحرام در زمان اختیار او چنانچه خواهد آمد.
ششم آن كه هر گاه در پيش قاضي عامه هلال ثابت شود و حکم کند و در پیش شیعه شرعاً ثابت نشده باشد لهذا روز عرفه نزد عامّه روز هشتم باشد در پیش شیعه پس اگر ممکن است مخالفت ایشان در بیرون رفتن به سوی عرفات که روز خروج ایشانست از مکّه یا ممکن باشد ماندن شب آن روز در عرفات تا فردا که روز عرفه است یا رفتن و برگشتن فردا پیش از زوال(5) به جهت ادراک وقوف اختیاری عرفه یا بعد از زوال یا بعد از غروب آفتاب به جهت ادراک اضطراری آن اگر متمکّن نبود از مراجعت قبل از آن پس واجب است که چنین کند تا ادراک وقوف اختیاری یا اضطراری نماید از آنجا به مشعر رفته ادراک آن نیز نماید و اعمال روز عید را در منی به عمل آورد و اگر ممکن نشود ادراک وقوف عرفه اصلاً پس اگر ممکن است ادراك وقوف مشعر الحرام پس آن نيز كفايت مي كند و حج صحيح است و الاّ حج او در ان سال فاسد خواهد بود الحاصل تقیّه در این مقام مصحّح عمل نمی شود علی الاحوط الاقوی(6) والله العالم
……………………………………………………………………………………..
1- اگر چه وقوف او صحیح است و کفّاره هم ندارد ح طبا دام عمره
2 – وجوب بودن نحر در مکّه معلوم نیست. ح طبا مدّظله.
3 – از حیث معصیت لکن وجوب کفّاره محل تأملست اگر چه احوط است ح طبا مدظلّه.
4- یعنی در هیچ جزء از آن وقت وقوف نکند ح طبا مدّظلّه.
5- یا بعد از زوال پیش از غروب آفتاب بر فرض عدم تیسّر اول ح طبا
6 – اقوی بودن محلّ تاملّ است بلکه با عدم علم به مخالفت با واقع اجزاء خالی از قوة نیست ح طبا