الحمد لله رب العالمين و الصلوة و السلام علي خاتم النبيين محمد و اله الطاهرين م لعنة الله علي اعدائهم اجمعين الي يوم الدين امّا بعد مخفی نماند آنکه این مجموعه ایست مشتمل بر واجبات و اکثر مستحبات حج که مطابق است با فتاوی حضرت مستطاب آیت الله فی الأرضین رئیس الملّّة والدین حجّة الاسلام والمسلمین واکمل المتاخّرین آقای حاج آقا حسین الطباطبائی البروجردی متّع الله المسلمین بطول بقائه وغالباً طریق احتیاط در او مراعات شد تا نفع او عام و ذخیرۀ یوم القیام بوده باشد و ما توفیقی الاّ بالله .
بدانکه حجة الاسلام که در تمام عمر یکبار واجب می شود بر هر مکلّف که جامع شرایط بوده باشد بر سه نوع است حجّ تمتّع وحجّ قرآن و حجّ افراد و چون نوع واجب بر اغلب فارسی زبانان که غرض اصلی از تحریر این رساله هستند حجّ تمتعّ است لهذا اکتفا می شود به بیان همین نوع پس بدانکه حجّ تمتّع مرکبّ است از دو عبادت یکی را عمرۀ تمتّع می گویند و دیگری را حجّ تمتّع پس حجّ تمتّع اطلاق بر مجموع دو عبادت می شود و بر يك جز و از اين مركب نيز اطلاق مي شود و جزء اوّل یعنی عمرۀ حجّ تمتّع مقدّم است بر جزء ثانی که حجّ باشد چنانچه اگر کسی را ممکن نشود که آنرا پیش از حجّ به جا آورد به جهت عذر، حجّ او حجّ افراد می شود چنان چه خواهد آمد و بدانکه قسم اوّل از اقسام ثلثه که حجّ تمتّع است صورت آن اجمالاً که مکلّف قبل از شروع در آن باید اجزاء آن را اجمالا بداند چنانچه اجزاء نماز را قبل از شروع باید بداند آن است که اوّلاً احرام می بندد از برای عمرۀ تمتّع به تفصیلی که خواهد آمد بعد از آنکه داخل مکّه شد طواف عمره می کند یعنی هفت بار می گردد بدو ر خانه کعبه که هر دوره را شوط گویند و بعد از آن دو رکعت نماز طواف می کند در مقام ابراهیم(ع) و بعد از آن سعی می کند یعنی راه می رود میان صفا و مروه که دو مکانند هفت بار و رفتن از صفا بمروه یکبار است و مراجعت از مروه به صفا بار دیگر محسوب است بعد از آن تقصیر می کند یعنی اندکی از مو یا ناخن خود می گیرد چون از این فارغ شود هر چه بر او بسبب احرام حرام شده بود حلال می شود و به این جهة آنرا عمرۀ تمتّع می گویند و حجّ او را حجّ تمتّع می نامند که شخص مکلّف بعد از بجا آوردن عمره می تواند متمتّع شود یعنی منتفع و متلذّذ شود به چیزهائی که بعد از احرام بر او حرام شده بودند و چون نزدیک روز نهم شود باز ثانیاً احرام می بندد از برای حجّ تمتّع از مکّه به تفصیلی که خواهد آمد و می رود بسوی عرفات که نام موضعی است در چهار فرسخی مکّه و از ظهر روز نهم تا مغرب در آنجا می ماند و شب از آنجا کوچ می کند و به مشعر الحرام می آید که تقریباً در دو فرسخی مکّه است و در آنجا می ماند از طلوع فجر روز عید قربان تا طلوع آفتاب و از آنجا می آید به سوی منی که نام موضعی است قریب به مکّه و در آنجا سه عمل به جا مي آورد، اوّل رمی جمره یعنی انداختن سنگ ریزه بر جمرۀ عقبه دوم ذبح یا نحر هدی سوم تراشیدن سر یا گرفتن از مو یا ناخن و بعد از آن به مکّه مراجعت می کند و طواف زیارت می کند به دستور سابق بعد از آن نماز طواف می کند بعد از آن سعی ما بین صفا و مروه می نماید بقسمی که گذشت و بعد از آ ن طواف نساء می کند چه زن باشد و چه مرد و چه طفل و بعد از آن دو رکعت نماز طواف می کند و بعد از آن مراجعت می کند به منی از برای ماندن در آنجا شب یازدهم و شب دوازدهم و بلکه شب سیزدهم نیز در بعض صوری که خواهد(1)آمد و در روز یازدهم و دوازدهم نیز رمی جمرات می کند بلکه روز سیزدهم نیز رمی جمرات می کند اگر بیتوته نمود و بعد از این اعمال در منی فارغ می شود از تمام اعمال حجة الاسلام که در ذمّۀ او بود و اگر شخص مکلّف به حجّ جاهل به این افعال باشد در ابتدای احرام لکن قصد کند که حجّ واجب برذمّه را به جا بیاورد بهر نحوی که بعد از اشتغال خود به عمل بر او مشخص خواهد شد مثل اکثر عوام که قصد می کنند اتیان عمل را بر طبق رسالۀ که در دست است یا بر طبق قول یا عمل مجتهدیني که به همراه او هستند ظاهرا عمل او صحیح خواهد بود چنانچه از بعض روایات مستفاد می شود و امّا صورت حجّ تمتّع تفصیلاً ،پس اوّل افعال آن عمره است چنانكه دانستی و چون واجبات عمره پنج بود واجبات حجّ پانزده بود پس مجموع بیست واجب در دو باب و دوازده فصل بیان می شود انشاء الله تعالی.
……………………………………………………………………………………………………………………..
1- و آن در صورتی است که در احرام از بوی خوش و زن اجتناب نکرده باشد ح طباطبائی.